عوامل محیطی که در دوره بارداری به جنین آسیب میرساند
عوامل آسیب‌زای رشد جنین در دوره بارداری تراتوژن نامیده میشود. تراتوژن ممکن است به دلیل مصرف یک دارو، یک ماده شیمیایی، و یا عفونت رخ دهد. تراتوژنها، شامل عوامل محیطی و عوامل مربوط به مادر هستند. در ادامه به معرفی و بررسی تراتوژنهای رایج پرداخته ایم؛
تالیدومید؛ داروی مسکنی به نام تالیدومید وجود دارد که اگر در دوران بارداری (4 تا 6 هفته پس از حاملگی) مصرف شود، منجر به بدشکلی دستها و پاهای کودک میگردد و به گوشها، قلب، کلیهها و اندامهای تناسلی آسیب میرساند.
آکوتان؛ از مشتقات ویتامین A که برای درمان آکنه (جوش صورت) مصرف میشود، تراتوژن قدرتمندی است که استفاده از آن در دوره سه ماهه اول بارداری به ناهنجاریهایی در چشم، گوش، جمجمه، مغز، قلب و دستگاه ایمنی منجر میشود.
مصرف داروی ضد افسردگی؛ در طول دوره سه ماهه سوم بارداری با افزایش خطر عوارض زایمان، از جمله ناراحتی تنفسی ارتباط دارد.
کافئین؛ قهوه، چای، کولا و کاکائو حاوی کافئین هستند. مصرف زیاد کافئین (بیش از3 فنجان قهوه در روز) با کم وزنی هنگام تولد، سقط ارتباط دارد.
توتون؛ مشخصترین اثرسیگار کشیدن دردوره پیش از تولد، کم وزنی هنگام تولد است. اما احتمال خطراتی مثل سقط، زودرسی، تنفس ناقص به هنگام خواب نیزافزایش مییابد. نیکوتین ماده اعتیادآوری است که در توتون وجود دارد و باعث میشود که جفت به صورت غیرعادی رشد کند. این امرانتقال موادغذایی را کاهش میدهد، به طوری که منجر به کموزنی میگردد. همچنین بسیاری از زنان باردار غیرسیگاری، سیگاریهای منفعل هستند چرا که همسر و اطرافیان آنها سیگار میکشند. سیگار کشیدن منفعل نیز با کموزنی هنگام تولد و مرگ نوزاد ارتباط دارد.
الکل؛ مصرف زیاد الکل در دوران بارداری، منجر به ابتلای کودک به نشانگان الکل جنینی(FAS) میشود. عقب ماندگی ذهنی، مشکلات توجه، حافظه، زبان معیوب و بیشفعالی از ویژگیهای کودکان مبتلا به این اختلال است.
سرخجه؛ یکی از بیماریهایی که در دوران بارداری میتواند به جنین آسیب برساند، سرخجه میباشد. اگرسرخجه درهفته دوم تا هشتم بارداری روی دهد، بیشترین آسیبها را مثل نارساییهای قلبی، کری، آب مروارید، نابهنجاریهای تناسلی، اداری، رودهای، عقبماندگی ذهنی و آب مرواری ایجاد میکند.
ویروس نقص دستگاه ایمنی((HIV؛ ویروس HIV در انسان به نشانگان نقص ایمنی اکتسابی ((AIDS میانجامد که منجر به نابودی دستگاه ایمنی بدن میگردد. زنان باردار مبتلا به این نشانگان در 20 تا 30 درصد مواقع این ویروس را به جنین در حال رشد منتقل میکنند.
توکسوپلاسموز؛ یک بیماری انگلی است که در بسیاری از حیوانات یافت میشود. زنان باردار ممکن است در اثر خوردن گوشت نپخته یا تماس با مدفوع گربههای آلوده به آن مبتلا شوند. اگر این بیماری در دوره سه ماهه اول بارداری جنین را مبتلا کند، احتمالا” موجب وارد شدن آسیب به چشم و مغز میگردد.
