سال هاي ابتداي کودکی مهم ترین سال هاي حیات است و تجربیات این سال ها زیر بناي زندگی آینده هر انسانی خواهد بود . لذا اگربه نیازها و حیطه هاي تکاملی کودکان در طی این دوران پاسخ مناسبی داده شود، آنها سالم تر بوده، از قدرت تفکر و تعقل بیشتري برخوردار می گردند و مهارتهاي عاطفی و اجتماعی بهتري خواهند داشت. تکامل ابتداي کودکی شامل حیطه هاي مختلفی از قبیل شناختی، تکلمی، احساسی، اجتماعی، جسمی ، روانی و معنوي می باشد که همگی قویا بر یادگیري ابتدایی و پایه اي فرد ، موفقیت تحصیلی ، خطر ابتلا به بیماري هاي جسمی و روانی، مشارکت اقتصادي، نقش اجتماعی شهروندي و سلامت او تاثیر به سزایی خواهند داشت.
بررسی هاي متعدد مشخص نموده اند که بسیاري از مشکلات دوران بزرگسالی ریشه در دوران ابتداي کودکی دارند. محیطی که کودك در آن زندگی کرده، رشد می نماید و می آموزد، تاثیر بسیار زیادي بر تکامل ، خصوصا تکامل مغزي، وي دارد. اما تامین محیط هایی که براي تکامل دوران ابتداي کودکی مناسب باشد از عهده والدین، به تنهایی، خارج است و لازم است که از جانب دولت ها، تشکلات مدنی و جامعه نیز حمایت هایی صورت پذیرد. درکشورهای توسعه یافته حداقل 15درصد افزايش هوش در كودكان جامعه در اثر اجراي برنامه های تکامل همه جانبه ی کودکان در پژوهشهای گزارش شده است. گزارشهای نهادهای بين المللی نشان می دهند که حدود 200 میلیون کودك زیر پنج سال از رسیدن به حداکثر پتانسیل تکاملی، شناختی، اجتماعی و عاطفی خود باز می مانند. عواملی که موجب این زیان بزرگ می شوند، شامل سوءتغذیه (کمبود آهن- کمبود ید،…) و تحریک ناکافی تکامل شناختی در پنج سال اول زندگی هستند؛ عواملی که پیشگیري از آن ها ساده است و راه حلهاي روشن دارد.
به علاوه ، کودکان باید در محیطی سالم به دور از خشم و خشونت، ظلم و شرارت ، فقر و تبعیض زندگی کنند.قدرت یادگیري کودك در سنین پیش از دبستان بسیار بالا و عمیق است. کودك در6 سالگی حدوداٌ 90 درصد رشد مغزي خود راپشت سر گذاشته است؛ بنابراین هر چه از بدو تولد، از توانایی هاي مغز بیشتر استفاده نماید، اتصالات و سیناپسها کاملتر و بیشتر رشد خواهند کرد و توان آموزشی او افزایش خواهند یافت.
باید توجه داشت که کمبودهاي تغذیه اي در این دوران حساس زندگی کودك، به شدت بر توانمنديهاي ذهنی او اثر میگذارد. . امروزه می دانیم ضریب هوشی کودکی که از شیر مادر محروم شود، 8 درجه ؛ کودکی که با کمبود آهن روبه رو باشد، 5 درجه و کودکی که با کمبود ید مواجه است، 13درجه نسبت به آنها که از این غفلتها مصون مانده اند، کمتر است.
می دانیم که سوءتغذیه دوران جنینی می تواند سلامت تمام دوران حیات را به مخاطره اندازد. کودکان با ظرفیت هاي روانی، اجتماعی و جسمی متفاوتی متولد می شوند که این ظرفیت به آنها اجازه می دهد از طریق ارتباط با محیط پیرامون خود ، بیاموزند وسیر تکامل خود را طی کنند. اگر این ظرفیت ها شناخته نشده و مورد حمایت قرار نگیرند، به جاي شکوفایی، پژمرده شده و از بین خواهند رفت. اگر مغز خوب تکامل یابد، پتانسیل یادگیري افزایش یافته و احتمال شکست تحصیلی و نیز شکست در زندگی کاهش می یابد. اثرات آنچه در طول نخستین ماه ها و سال هاي زندگی کودك و حتی در دوره قبل از تولد روي می دهد ، می تواند در تمام طول عمروي ادامه یابد.
همه عوامل کلیدي ذهنیت عاطفی – از قبیل اعتماد ، کنجکاوي , هدفمندي ، خویشتن داري ، حفظ رابطه ، ظرفیت برقراري ارتباط با دیگران و برخوردار بودن از روح همکاري – یعنی عوامل تعیین کننده چگونگی آموزش کودك در مدرسه و برقراري ارتباط با دیگران در زندگی ، بستگی به نوع مراقبت هاي نخستینی دارند که کودك از محیط پیرامونی خود در سال هاي نخستین زندگی (پدر و مادر ، آموزگاران دوره پیش دبستانی و مددکاران ) دریافت می کند.
