کتاب پارچه ای چیست؟

کتاب های لمسی پارچه ای برای کودکان کم بینا و نابینا و همچنین افرادی که دچار کم توانایی های فیزیکی و ذهنی هستند، مناسب اند. این کتاب ها بهترین راه برای آشنایی با لذت خواندن و وسیله ای ارزشمند برای کمک به درک مفاهیم واژگان و ایده ها هستند. این کتاب ها سبب ایجاد رابطه ی متقابل میان کودک نابینا با همکلاسان و افراد خانواده اش می شوند و او را تشویق به خواندن و لذت بردن می کنند.

بهترین نوع کتاب های لمسی آن هایی هستند که در تولیدشان از  انواع گوناگون پارچه با بافت های متفاوت استفاده شده باشد و نه آن هایی که به تمامی با پارچه های نرم و لطیف تهیه شده اند. کتاب های لمسی باید به حد کافی محکم باشند تا در برابر هیجانات خواننده تاب بیاورند، متنی کوتاه و تصاویر ساده داشته باشند و مهم تر اینکه در هر وضعیت و حالتی قابل لمس باشند. بسیاری از کودکانی که قدرت دیدن حروف نوشتاری را ندارند، به اندازه ای از بینایی برخوردار هستند که از رنگ های شفاف و کنتراست بالای میان آن ها لذت ببرند. برخی از کودکان به طور خاص می توانند تلالو  برخی پارچه ها را تشخیص دهند.  اگر کتاب ها دارای صدا و بو باشند، جذابیت شان صد چندان می شود.

چگونه ساخت کتاب را شروع کنیم؟

بهتر است کار خود را با پارچه ها، مواد و بافت های متفاوت شروع کنید. به این نکته توجه داشته باشید که بعضی سطوح از بقیه خشک تر هستند و در اثر ضربه زدن و ساییدن صدا می دهند. برخی از پارچه ها با اینکه از نظر ظاهری بسیار متفاوت اند، ولی احساسی مشابه را منتقل می کنند. ورقه های اسفنج، موکت ها، پرده های حمام و ورقه های پلاستیکی حباب دار می توانند بافت های جالبی ایجاد کنند. بهتر است به جمع آوری اشیا و مواد مسطحی که بتوان روی پارچه دوخت، بپردازید.

تجربه های کودکان نابینا را مورد توجه قرار دهید. این افراد در زندگی روزمره ی خود چه چیزهایی را احساس کرده اند؟ کودکان بینا می توانند تصاویر را بر پایه ی چیزهایی که دیده اند، با هم ارتباط دهند. آن ها تصاویر خانه ها،گورخرها، اتوبوس ها و ابرها را از یکدیگر تشخیص می دهند. کودکان نابینا چه چیزهایی را می توانند تجربه کنند؟ به کمک کتاب های لمسی، این کودکان خواهند توانست کم کم درباره ی نمود ظاهری اشیا چیزهایی بیاموزند. یک روز درباره ی منظره ها و نمادها خواهند آموخت، امیدواریم روزی برسد که بتوانند مکان ها را روی نقشه ی لمسی شناسایی کنند. اما در گام های نخست، تصاویر کتاب های پارچه ای باید تا حد امکان ساده و در عین حال واضح باشند. دوختن یک  قاشق ساده روی پارچه، بسیار قابل درک تر از کلاژ خانواده ای در حال صبحانه خوردن است.

ساختار کتاب پارچه ای

برای پس زمینه ی صفحات بهتر است از پارچه های نرم و چرک تاب استفاده کنید. برای درست کردن صفحات، پارچه ی پس زمینه را از هر دو طرف به کرباس قابل شست و شوی مستطیل شکل بدوزید. صفحات کتاب را با بخیه زدن کناره های سمت چپ شان به یکدیگر متصل کنید. می توانید چند سوراخ نیز در هر صفحه ایجاد کنید و بعد صفحات را از محل این سوراخ ها به هم وصل کنید. حاشیه های بدون آهار و نرم بسیار بهترند چون سبب می شوند صفحات به آسانی و به شکل مسطح روی یکدیگر قرار گیرند.

نکات ایمنی

اطمینان حاصل کنید که کتاب برای کودک بی خطر باشد. همه ی عناصر و اشیا باید محکم به صفحه متصل باشند، به ویژه اشیا ریز و ظریفی مثل مهره ها، دکمه ها، نخ ها و رشته های بلند. از به کار بردن چسب ها و جوهرهای سمی و وسایل نوک تیز در ساخت کتاب ها خودداری کنید.

اندازه

چون قرار است کودکان این کتاب ها را به آسانی در دست گیرند، صفحات آن ها نباید بزرگتر از ۲۰×۲۵ سانتی متر و حداکثر با روی جلدبیش از هشت صفحه باشند. بیشترکتاب ها به دلیل وجود عناصر متفاوت در آن ها کلفت می شوند. سعی کنید تا حد امکان صفحات مسطح و تخت باشند.

متن

اگر کتاب متن دارد، باید بسیار کوتاه و ساده باشد. کلمات را می توان با ماژیک روی صفحات نوشت، در کتاب دوخت یا روی کاغذ پرینت کرد و به صفحات کتاب متصل کرد. تلاش نکنید خط بریل را با دست و دوخت، در صفحات وارد کنید. بهتر است این کار با ماشین صورت گیرد تا خطوط کاملا واضح و خوانا باشند. اگر قرار است خط بریل بعدها به صفحات کتاب اضافه شود، زیر حروف چاپی جای کافی برای آن بگذارید.

موضوع‌های مناسب برای کتاب سازی

سرود های کودکانه و شعر های قدیمی

داستان های قدیمی مانند” شنل قرمزی” یا داستان های بومی فرهنگ ها و  ا قوام

مفاهیم پایه: آموزش اعداد و شمارش، اندازه، اشکال یا حروف الفبا

زندگی روزمره

داستان ها و شعرهای جدید بر پایه ی داستان های کهن یا قصه های ابداعی خودتان

اطلاعات بیشتری که در ساخت کتاب به کار می آیند:

برای نوشتن این راهنما خود من کتاب پارچه ای درست کردم و تمامی کتاب های پارچه ای اهدا شده به کتابخانه ی کلیر ویژن را مورد مطالعه و برر سی قرار دادم. من یک خیاط حرفه ای و ماهر نیستم، پس منتظر دستورات دقیق برای دوختن کتاب نباشید. با این حال، کتاب پارچه ای که من درست کردم، نشان می دهد که هر کسی بدون اینکه در خیاطی مهارت زیادی داشته باشد، می تواند کتابی زیبا درست کند که کودکان نابینا از آن لذت ببرند.

از چه چیزهایی می توان در ساخت کتاب استفاده کرد؟

پارچه ی مسطح برای درست کردن صفحات اصلی کتاب

ماده و وسیله ای برای چسباندن و متصل کردن صفحات کتاب به یکدیگر

خودکار ماندگار برای نوشتن متن، استفاده از ابزار قلاب دوزی و گرفتن پرینت درشت

استفاده از دور ریختنی هایی مانند: مخمل، پارچه ی خزدار، تور، بند، چرم، پشم، اسفنج، چوب، درپوش ها، جوراب  بچگانه، دکمه ها، زنگ ها، برگ و گل، پر، نوار و ….

منبع:  http://tactilebooks.org

برگردان:  مریم یزدانی.