تمام کودکان بايد ياد بگيرند که وقتي به طور موقت از پدر و مادرشان جدا مي شوند چگونه با اين جدايي کنار بيايند. اين جدايي ممکن است هم براي والدين و هم کودکان مشکل باشد. ولي پدر و مادر ها هم نياز دارند که برخي اوقات زمان هايي را براي انجام کار هاي خود اختصاص دهند و کودکان هم ممکن است از اين که اوقاتي را با اشخاص ديگر غير از پدر و مادرشان بگذرانند لذت ببرند.

گرچه خجالت کشيدن در برخورد با آدم هاي جديد و اضطراب از جدا شدن از والدين در کودکان پيش دبستاني شايع است.

هيچ گونه شواهدي هم وجود ندارد که نشان دهد مهد کودک يا سپردن کودکان به پرستار اثر بدي روي آنان داشته ست، به اين شرط که نگهداري کودک به عهده مراقبي باشد که با کفايت و دلسوز بوده و از او مراقب کند. از همه مهم تر اين که بايد سعي نمود تا حد امکان کودک هميشه نزد يک مراقب باشد نه اينکه افراد متعدد در زمان هاي مختلف مسئول نگهداري او باشند. ولي در اين بخش توصيه هايي مطرح مي شود تا به کودک پيش دبستاني خود بياموزيد با ديگران اخت شود و به راحتي دوري از شما را بپذيرد.

جدايي از والدين چه پيامدهايي دارد ؟

وقتي کودکان را نزد مراقب مي گذارند ، برخي از آن ها هنگامي که والدين مي خواهند محل را ترک کنند به پدرومادر آويزان مي شوند و گريه مي کنند . حتي فکر رفتن والدين ممکن است آنان را وحشت زده کند. برخي کودکان هم وقتي پدر و مادر نزد آن ها بر مي گردند زير گريه مي زنند.

کودکان پيش دبستاني ممکن است از اين موضوع بترسند که اگر اجازه بدهند پدر و مادرشان از جلوي چشم آن ها دور شوند اتفاق بدي برايشان مي افتد. گاهي نگران هستند که نکند والدينشان ديگر برنگردند و يا نگران امنيت آنان باشند. اين نوع ترس ها در زمان هايي که خانواده ها خود در فشارهستند ، مانند اسباب کشي و جا به جايي منزل ، بيماري اعضاي خانواده يا مشکل در روابط پدر و مادر ، بيشتر پيش مي آيد.

والدين هم ممکن است از گذاشتن فرزندشان نزد ساير مراقبين احساس گناه کرده يا نگراني داشته باشند ولي اين کارهم درست نيست که پدر و مادر تنها به دليل واکنش هايي که کودکان در مورد ماندن پيش ديگران نشان مي دهند تسليم شوند و هيچ وقت بدون آن ها بيرون نروند. اگر فرصت به کودکان براي آموختن چگونگي جدا شدن از والدين محدود باشد به احتمال زياد رفتارهاي وابستگي شان ادامه پيدا مي کند.

چگونه مي توان از بروز مشکل پيشگيري نمود ؟

v    کودک را از پيش آماده کنيد

پيش از شروع دوره مهد کودک ، پيش دبستاني يا کودکستان در مورد آن با کودک صحبت کنيد . از مکان مورد نظر به همراه کودک بازديد به عمل آوريد تا او در آنجا احساس راحتي کند. نزديک کودک بمانيد و اجازه دهيد ساير کودکان را تماشا کند. او را مجبور کنيد در فعاليت ها شرکت کند. اگر امکان دارد ، چندين بار از محل بازديد کنيد و مدت ماندن را کمي طولاني تر نماييد.

پيش از اين که کودکان را نزد دوستان يا بستگان بگذاريد با آنها در موقعيت هاي متعدد ملاقات داشته باشيد. اين روش به کودک فرصت مي دهد تا ديگران را بشناسد و آنجا احساس راحتي کند. اگر قرار است کودک شما به يک گروه از همسالان بپيوندد ، از کودک ديگري از همان گروه دعوت کنيد که در صورت امکان ، به منزل شما بيايد . بدين ترتيب چون کودک شما با او آشنا شده او را در گروه پيدا خواهد کرد.

در روز مورد نظر ، براي کودک توضيح دهيد که او قرار است کجا برود و شما کجا مي رويد و کي بر مي گرديد. سعي کنيد زمان بازگشت خود را به چيزي که براي کودک شما قابل فهم است ربط بدهيد. مثلاً ” فرزانه جان ، وقتي که ناهارت را خوردي من ميام ، يا وقتي بعازظهر از خواب بيدار شدي من بر مي گردم و تو را با خودم به پارک مي برم. ”

v    همه وسائل مورد نياز او را مهيا نمائيد

مطمئن شويد همه چيز براي فردي که قرار است از فرزندتان مراقبت کند ، آماده است مثل لباس ها ، وسايل يا دارو. پيشنهاد کنيد که کودکتان يک اسباب بازي مخصوص يا شي ء ديگري را که با آن احساس را حتي و ارامش مي کند از خانه با خود ببرد . در ضمن مي توانيد يک وسيله ي شخصي خودتان را نزد کودک بگذاريد تا او مطمئن شود که حتماً بر مي گرديد.

v    مراحل را توضيح دهيد

روالي را براي مواقعي که کودک را نزد ديگران مي گذاريد برقرار کنيد. پس از مدتي کودک پيش دبستاني شما مي تواند بگويد اين مراحل چه چيز هايي هستند. در اينجا يک مثال مي زنيم:

به مربي و کودکان ديگر سلام بگويد.
کاري براي انجام دادن پيدا کند.
مامان يا بابا را ببوسد و خداحافظ بگويد.
براي کودک توضيح بدهيد که وقتي به او خداحافظ مي گوييد ، خواهيد رفت حتي اگر او دوست نداشته باشد که شما برويد . قبل از اين که خانه را ترک کنيد ، از کودک بخواهيد اين مراحل را براي شما بگويد – ” حالا يادت مانده که وقتي به مهد مي رويم چه کارهايي بايد بکنيم ؟ ” وقتي جواب شما را مي دهد او را تحسين کنيد. اگر کودک اين مراحل را بازگو نمي کند به آرامي روال مورد نظر را برايش توضيح داده و به تمام سوالات او پاسخ بدهيد.

اگر دفعه قبل که کودک را نزد مراقبين ديگر گذاشتيد مشکلي وجود داشته ، به صورت خلاصه و با آرامي مرحله اي را که کودک فراموش کرده است انجام بدهد براي او بازگو کنيد. به کودک بگوييد دوست داريد اين بار چه رفتار متفاوتي را انجام بدهد _ ” دفعه قبل که بابا تو را به مهد برد يادت رفت خداحافظي کني و بگذاري که بابا برود. ببينم امروز يادت مي ماند که خداحافظ بگويي و بگذاري من بروم ؟”

v    در مورد پاداش ها صحبت کنيد

براي چند بار مي توانيد به کودک به خاطر پيروي از مراحل ، پاداش بدهيد. به کودک بگوييد اگر مراحل را اجرا کند چه چيزي به دست مي آورد. پاداش هاي پيشنهادي مي تواند پارک رفتن موقع بازگشتن به خانه يا يک بازي مخصوص با مامان يا بابا باشد.

v    برخي اطلاعات لازم را در اختيار مراقب کودک بگذاريد

يک فهرست ازبرنامه معمول يا نيازهاي خاص کودک را براي مراقب آماده کنيد. هميشه شماره تماسي را براي مواقع اضطراري مشخص کنيد. به مراقب بگوييد که وقتي خداحافظي مي کنيد مي رويد ، حتي اگر کودک ناراحت شود يا اعتراض کند . مي توانيد از مراقب بخواهيد يادداشت کند که هر بار چقدر طول مي کشد تا پس از رفتن شما کودک آرام بگيرد.

در مواقعي که هم شما و هم مراقب در منزل يا مهد ، حضور داريد بايد توافق کنيد که چه کسي بايد بد رفتاري کودک را مديريت کند ، اگر اين توافق وجود نداشته باشد کار مشکل مي شود از قبل تصميم بگيريد چه کسي موقع بردن و آوردن کودک مسئول رعايت قانون و انضباط است. اگر پيامد ها بي ثبات باشند يا والدين و مراقبين مدت طولاني با هم صحبت يا جرو بحث کنند بدون اين که به کودک توجه داشته باشند مشکل رفتاري کودک بيشتر مي شود.

چگونه کودک بايد بياموزد که وقتي شما مي رويد آرام بماند؟

  ديگران را به کودک معرفي کنيد

بسياري از کودکان پيش دبستاني نياز به کمک والدين دارند تا در موقعيت هاي جديد آرامش خود را به دست بياورند. کودک را به کودکان و بزرگسالان جديد معرفي کنيد. مدتي را به صحبت با بقيه بزرگسالان و بازي با کودکان ديگر اختصاص بدهيد.

  کودک را با يک فعاليت سرگرم کنيد

کاري را پيشنهاد کنيد که کودک مي تواند انجام بدهد. به کودک کمک کنيد به جاي اين که در يک گروه بزرگ وارد شود به تنهايي يا با يکي دو نفر ديگر يک فعاليت مشخص را شروع کند. کاري کنيد تا انجام دادن آن فعاليت براي کودک دلچسب تر از چسبيدن به شما باشد. به اين منظور ، وقتي کودک با ديگران قاطي مي شود از او تعريف کنيد . اگر به شما چسبيد اين رفتار کودک را ناديده بگيريد.

  خداحافظ بگوييد و برويد

وقتي زمان رفتن است ، به کودک يادآوري کنيد کجا مي رويد و چه موقع بر مي گرديد . بي خبر کودک را ترک نکنيد. به آرامي و با اطمينان به او خداحافظ بگوييد و برويد. اعتراض هاي کودک را ناديده بگيريد و برنگرديد. اگر نگران هستيد مي توانيد به مراقب تلفن کنيد تا مطمئن شويد کودک آرام گرفته است.

وقتي که باز مي گرديد

با کودک سلام و احوالپرسي کنيد.

مدتي را به خود کودک اختصاص بدهيد. از او بپرسيد وقتي شما نبوديد چه کار کرده است. آماده باشيد تا کودک کمي به شما بچسبد. اين موضوع بعد از پايان ساعت جدايي قابل انتظار است. اگر مراقب موضوع جالبي را در مورد کاري که کودک انجام داده به شما مي گويد ، ذوق و شوق نشان دهيد و تلاش کودک را تحسين کنيد.

مراحل را مرور کنيد

به کودک بگوييد از کدام يک از رفتار هاي او وقتي پيش مراقبين بوده راضي هستيد. ” سامان جان ، امروز خيلي خوب به بچه ها سلام  کردي . ” اگر کودک مراحل را اجرا کرده او را تشويق کنيد و اگر از قبل توافق کرده بوديد که به او پاداش بدهيد حتماً بدهيد ولي اگر مشکلاتي رخ داده ، پاداش مورد نظر را ندهيد.

به صورت خلاصه و آرام مرحله اي را که کودک فراموش کرده انجام بدهد براي او توصيف کنيد . ” تو قانون ما را فراموش کردي که دستم را ول کني و با يک چيز ديگر بازي کني . ” براي دفعه بعد يک هدف مشخص کنيد _ ” دفعه بعد که تو را در مهد مي گذارم بگذار ببينم يادت مي ماند که دست مرا ول کني و چيزي براي بازي پيدا کني . ”

گام هاي کليدي

کودک را از قبل آماده کنيد.
به کودک بگوييد کجا مي رويد و کي بر مي گرديد.
روال مشخصي برقرار کنيد و مراحل آن را براي کودک توضيح بدهيد.
در مورد پاداش ها صحبت کنيد.
مراقب کودک را از قبل آماده کنيد.
ديگران را به کودک معرفي کنيد.
به کودک کمک کنيد تا کاري براي انجام دادن و سرگرم شدن پيدا کند.
کودک را به خاطر بازي يا قاطي شدن با ديگران تحسين کنيد.
خداحافظ بگوييد و برويد ، اعتراض ها را ناديده بگيريد و بر نگرديد.
وقتي بر مي گرديد ، با کودک احوال پرسي کنيد و براي او وقت بگذرانيد.
مراحل را با کودک مرور کنيد.
وقتي کودک ياد مي گيرد کنار ديگران بماند و به آرامي از شما جدا مي شود ، ديگر لازم نيست مراحل را به او يادآوري يا هر بار که ترکش مي کنيد به او پاداش بدهيد. به تدريج خودتان احساس مي کنيد که کمتر لازم است مراحل را با کودک در ميان بگذاريد و او خودش مراحل را انجام مي دهد. ثبات داشته باشيد و وقتي خداحافظي مي گوييد محل را ترک کنيد. به تدريج روند پاداش دهي را غير قابل پيش بيني کنيد به اين صورت که گاه به گاه به کودک پاداش بدهيد. به تحسين کودک به اين دليل که با آرامش از شما جدا مي شود ادامه بدهيد.

منبع : کتاب اصول و روشهای کاربردی در فرزند پروری