رشد جسمی

کودکان در این سن از نظر توانایی‌های جسمی، تفاوت‎های زیادی باهم دارند. برخی چهار دست و پا راه می‌روند و هنوز نمی‌ایستند و برخی تازه نشستن را یاد گرفته‌اند. اگر بچه شما آرام پیشرفت می‌کند نگران نباشید؛ به‌موقع خود کارها را خواهد آموخت.

کنترل دست

اکنون کنترل دست کودک خیلی عالی است و می‌تواند بسیاری از کارها را خودش انجام دهد. مثلاً صفحات کتاب‌های کلفت مقوایی را یک به یک ورق بزند، اجسام را در سوراخ‌های هم‌شکل خود جا بگذارد، اگر تشویقش کنید توپی را به سوی شما بغلتاند و اگر از او بخواهید جسمی را به دستتان بدهد. او توانایی رها کردن اجسام را می‌آموزد؛ توانایی رها کردن اجسام گام مهمی است، چون کودک می‌تواند اجسام را در هر کجا که می‌خواهد بگذارد.

خم شدن و چرخیدن

اکنون تعادل کودک به‌حد فراوانی پیشرفت کرده، به‌طوری‌که می‌تواند در حالت نشسته به دو طرف خم شود و یا بچرخد و چیزی که پشت سرش است را بدون افتادن به‌راحتی بردارد. بنابراین می‌تواند خودش را به اجسام برساند.

ایستادن بدون کمک

کودکانی که زود چهار دست و پا رفتن را شروع کرده‌اند، احتمالاً اکنون مدت زیادی را می‌توانند روی پاهایشان بایستند و حتی ممکن است سعی کنند چند لحظه‌ای، دست خود را از آنجایی که به آن تکیه کرده‌اند رها نمایند. آمادگی افتادن و خراشیدگی و کوفتگی بچه را داشته باشید و اگر افتاد به او آرامش و اعتمادبه‌نفس دهید. به زودی اولین گام‌هایش را برمی‌دارد و می‌کوشد هماهنگی و تعادل خود را کامل کند.

دستاوردهای اجتماعی و عاطفی

کودک مشتاق است در کارهای خانه مشارکت کند، از بودن با دیگر کودکان لذت می‌برد و ممکن است به چیزی دلبستگی خاص پیدا نماید.

تقلید و کمک

اکنون کودک جهان پیرامونش را بهتر از گذشته درک می‌کند و می‌خواهد در هر کاری که دور و برش جریان دارد، داخل شود. اگر ببیند بعد از غذا صندلی‌اش را تمیز می‌کنید و یا زمین را پاک می‌کنید، از کارتان تقلید می‌کند. او ممکن است به تقلید از شما موهایتان را شانه کند و صورتتان را بشوید. همچنین سعی می‌کند هنگام انجام دادن کارها کمک کند تا کار سریعتر انجام شود. مثلاً هنگام لباس پوشیدن خودش دستش را درون آستین می‌برد و یا کفش‌هایش را می‌آورد تا به او بپوشانید. همیشه به او بگویید که چه‌کار می‌کنید و چرا این کار را می‌کنید. گاهی هم بگذارید کاری را خودش انجام دهد. ولی انتظار نداشته باشید که بتواند همیشه کارها را درست انجام دهد.

دوست پیدا کردن

کودک شما اکنون از دیدار کودکان هم‌سن خود لذت می‌برد و ذوق‌زده می‌شود. اگر با کودکان دیگر یک‌جا گذاشته شوند، با شادمانی باهم بازی می‌کنند؛ ولی انتظار نداشته باشید خیلی باهم جور شوند. فعلاً همین‌که کودک شما کنار بچه دیگری بنشیند، کافی است. او فقط با دیدن آنها خیلی چیزها می‌آموزد. احساس راحتی او در کنار دیگران اولین گام او در دوست­یابی است.

شی­ء دلبند

در این سن بسیاری از کودکان به جسمی علاقه‌ی خاصی پیدا می‌کنند. مثلاً به پتو یا یکی از اسباب­‌بازی‌های خود، و دوست دارند آن را همه‌جا با خود ببرند. چنین اشیایی که به نام «شی­ء دلبند» خوانده می‌شوند، جای خاصی در زندگی کودک دارند؛ مثلاً هنگامی‌که خسته است، با آن می‌خوابد و هنگامی‌که ناراحت است از آن آرامش می­‌یابد؛ به‌خصوص اگر شما کنارش نباشید. این مسئله درباره‌ی کودکانی که با اضطراب جدایی از والدین دست به گریبانند بیشتر صدق می‌کند.

معمولاً کودک تا مدتی به این شیء دلبندش متکی خواهد ماند و تنها زمانی‌که راه‌­های دیگری برای تسکین ناراحتی خود پیدا کند، کم‌کم آن را رها خواهد کرد. حال اگر شما به تمیزی خیلی اهمیت می‌دهید، از این شیء دلبند دو تا با شکل یکسان تهیه کنید تا درصورتی‌که یکی احتیاج به شستشو داشت یا جایی جا ماند، دیگری را به کودک بدهید.

دستاوردهای زبانی و هوشی

اکنون ممکن است شما و فرزندتان به‌خوبی با هم ارتباط برقرار کنید و حالا که به یک سالگی نزدیک می‌شود، درک او از جهان به‌سرعت افزایش می‌یابد.

واکنش به سوال

ممکن است کودک هنوز نتواند زیاد حرف بزند، ولی فهم زبان در او به‌سرعت در حال پیشرفت است. اکنون او می‌تواند به سوال­‌های کوتاه واکنش نشان دهد؛ مثلاً اگر بپرسید «لیوانت کجاست؟»، به آن اشاره یا نگاه می‌کند، یا اگر بپرسید «آب می خوری؟»، ممکن است با یک لبخند و حرکت به سوی لیوان پاسخ دهد.
اگر کودک، برادر و خواهر بزرگتر داشته باشد، این فرصت مغتنمی برای آنها هم هست، چون سعی می‌کنند آنچه را که او می‌کوشد بیان کند، دریابند.

درک مفاهیم

با پیشرفت قدرت درک کودک، خواهید دید که برداشت او از جهان پیرامونش رو به افزایش خواهد رفت.

اکنون اگر عکس سگی را در کتاب ببیند، آن را به سگی که در پارک دیده ارتباط می‌دهد و کم‌کم می‌فهمد که اگرچه سگ­‌هایی که می‌بیند با هم فرق دارند، ولی همگی درواقع سگ هستند. کم‌کم ممکن است مفهوم تضاد را نیز درک کند؛ مثلاً با کمک توضیحات شما، تفاوت خشک و تر، سرد و گرم، بزرگ و کوچک و داخل و خارج را درمی‌یابد.

ارتباط دادن اشیاء با رویدادها

اکنون کودک رابطه‌ی علت و معلولی را خوب درک می‌کند. مثلاً دقیقاً می‌داند که اگر روی طبل خود بکوبد، چه می‌شود (صدا می‌دهد) یا اگر مکعبش را روی زمین بیندازد، احتمالاً شما آن را برمی‌دارید.

از این گذشته، کم‌کم بین اجسام و کاربرد آنها ارتباط برقرار می‌کند؛ مثلاً گوشی تلفن اسباب­‌بازی خود را روی گوشش قرار می‌دهد، درست مانند شما که تلفن واقعی را استفاده می‌کنید؛ یا اینکه در حمام لیف برداشته صورتش را با آن می‌شوید. این گامی مهم رو به‌جلو است، چون از این درک بهره می‌برد تا بتواند درباره‌ی چیزهایی که می‌خواهد، حرف بزند.

راهها و بازی‌هایی برای یاد گیری کارها

کودک اکنون در یازدهمین ماه زندگی خویش است و کم‌کم علاقه‌مند می‌شود که بفهمد اسباب‌بازی‌هایش چگونه حرکت می‌کنند، چگونه به‌هم جفت می‌شوند یا صدا می‌دهند. اکنون که مهارت دستش بهتر شده است، می‌تواند اجسام را هرکجا بخواهد قرار دهد؛ پس وسایلی را برایش فراهم کنید که این مهارت تقویت شود.

• اکنون کودک می‌تواند به‌راحتی جسمی را که در دست دارد، رها نماید. پس احتمالاً بازی کردن با صندوق پست بازیچه برایش جالب است؛ می‌توانید خودتان یکی از این‌ها را با جعبه کفش بسازید. سوراخ گردی را در بالای جعبه درست کنید و یک توپ پینگ پنگ به کودک بدهید تا آن را داخل آن بیندازد. اگر کودک از این بازی خوشش آمد، سوراخی مربع شکل در جعبه ایجاد کنید و مکعبی را هم به او بدهید تا داخل جعبه بیندازد. اگر از صندوق پست‌های موجود در بازار استفاده می‌کنید، باید از جنس بادوام باشند و مجموعه‌ای از اشکال ساده و قابل درک داشته باشند. ولی قطعات آن نباید کوچک باشد که کودک به‌راحتی آنها در دهانش جای دهد.
• از وقتی کودک می‌آموزد صفحه‌های کتاب را ورق بزند، تعداد زیادی کتاب در دسترسش بگذارید، به‌ویژه کتاب‌های دارای صفحات کلفت مقوایی، تا آنها را نگاه کند. داشتن مجموعه‌ای از کتاب‌های گوناگون، دید جدیدی از جهان به کودک می‌دهد. کتاب منبع مهمی از سرگرمی و آموزش برای کودکان، حتی در این سن کم  است. همه روزه وقت آرام و مشخصی را باهم به دیدن کتاب‌ها صرف کنید تا کتاب بخشی از زندگی روزمره او شود.
• کودک از اسباب‌بازی‌هایی شبیه وسایل واقعی، مثل تلفن اسباب‌بازی خوشش می‌آید، به‌خصوص اگر صدادار هم باشد. با تهیه این اسباب‌بازی‌ها، می‌توانید در او علاقه به دنیای بزرگسالان ایجاد کنید. تقلید کودک از شما اولین گام او به‌سوی بازی‌های تخیلی است و از طرفی با بردن نام اجسام، زبان او را نیز تقویت می‌کنید.
• مهارت یافتن دست کودک باعث می‌شود که بتواند اجسام را جایی که می‌خواهد، بگذارد. گذاشتن حلقه‌های پلاستیکی روی یک میله عمودی، تمرین خوبی برای اوست. به کودک نشان دهید با استفاده از مکعب، کتاب، کاسه‌ها و لیوان‌های پلاستیکی، چگونه می‌توان برج ساخت. ممکن است هنوز خودش نتواند با اجسام  برج بسازد، ولی خراب کردن آن، به او احساس قدرتمندی می‌دهد و قانون علت و معلولی را به او می‌آموزد.