پيش از اين که کودکان به سن پيش دبستاني برسند ، براي اين که مرتب باشند به کمک زيادي نياز دارند اما در سن 4_3 سالگي ، بيشتر آنان شخصاً مي توانند نظم و ترتيب را تا حدودي رعايت کنند. مثلاً اگر کودک ، اسباب بازي هايش را به اتاق نشيمن آورده چون بهم ريختگي فضاهاي مشترک براي همه ناخوشايند است از او بخواهيد پس از بازي ،اتاق نشيمن را مرتب کند نه اين که اول به سراغ اتاق او برويد و به خاطر نامرتب بودن اتاقش قيل و قال کنيد. بنابراين کودکان پيش دبستاني بايد ياد بگيرند بعد از اين که بازي شان تمام شد اسباب بازي ها را سر جايشان بگذارند و اتاق را مرتب کنند . با اين حال والدين هم بايد درمورد نظم و ترتيب آنان تعادل مناسبي ميان تشويق کودکان به مرتب بودن و قيل و قال راه انداختن برقرار کنند . آموزش کودکان براي مراقبت از وسايلشان به زمان نياز دارد.

پخش و پلا کردن اسباب بازي ها و اشياء در دور تا دور اتاق معمولاً قسمتي از بازي کودکان محسوب مي شود و هنگام بازي ، پديده اي قابل انتظار است.

مرتب کردن وسايل و اتاق براي پيش دبستاني ها ممکن است کاري مشکل و يا خسته کننده باشد. در ضمن ، اگر کودکان بدانند هميشه کسي هست که به جاي آنان همه چيز را مرتب مي کند ، هيچ وقت ياد نمي گيرند وسايلشان را مرتب کنند.

از طرف ديگر کودکان با مشاهده ي رفتار ديگران ممکن است همان رفتار را آموزش ببينند. وقتي ساير اعضاي خانواده شلخته باشند ، احتمال دارد که کودکان هم نامنظم و نامرتب بار بيايند.

چگونه مي توان به کودکان ، مرتب بودن را آموزش داد؟

v    يک موقعيت نمونه ترتيب بدهيد

با انجام دادن يک نمونه عملي ، به کودک نشان دهيد چگونه از لوازمش مراقبت کند. به او اجازه دهيد ببيند که شما چطور وسايل خود را مرتب مي کنيد. کاري را که داريد انجام مي دهيد براي او توضيح بدهيد به اين ترتيب خود شما يک الگوي خوب براي او خواهيد بود.

v    طوري اسباب بازي ها را بگذاريد که دسترسي به آن ها آسان باشد

اگر امکان دارد ، اسباب بازي ها را در قفسه هاي باز و کوتاه بگذاريد نه در جعبه هايي که از بالا باز مي شوند. چون پيدا کردن اسباب بازي هايي که در جعبه قرار دارند سخت است و موقع بازي ممکن است کودکان همه اسباب بازي هاي درون جعبه را کف زمين پخش و پلا کنند. در نتيجه براي مرتب کردن آن ها بايد وقت بيشتري صرف شود.

v    تصميم بگيريد در چه زماني کودک بايد وسايل را مرتب کند

وقتي مي خواهيد کودک لوازم را مرتب کند سعي کنيد منتظر زنگ تفريح هاي معمول بازي او باشيد . قطع کردن بازي کودکان براي اينکه اتاق را منظم و مرتب کنند آنها را ناراحت مي کند و علاقه شان را به انجام کاري که مشغول بودند خيلي بيشتر مي کند. زنگ تفريح ها معمولاً وقتي پيش مي آيد که کودکان دارند کارهاي زير را انجام مي دهند:

• از محلي به محل ديگر مي روند ( مثلاً براي بازي ، از يک اتاق به اتاق ديگر مي روند )
• از يک بازي سراغ بازي ديگري مي روند ( مثلاً از خاله بازي به نقاشي کردن مي پردازند )
• بازي را قطع مي کنند تا خوراکي بخورند
• آماده بيرون رفتن مي شوند

اختصاص دادن دو يا سه زمان کوتاه براي مرتب کردن در طول روز ، بهتر از يک زمان طولاني در پايان روز است. معمولاً پيش دبستاني ها اگر کار به نظرشان خيلي زياد و سخت نرسد بيشتر احتمال دارد که آن را انجام بدهند. در ضمن به خاطر داشته باشيد اگر اسباب بازي ها روي زمين ولو بمانند احتمال حادثه هم وجود دارد.

v    به کودک خبر بدهيد که به زودي بايد وسايلش را مرتب کند

وقتي زمان مرتب کردن نزديک است ، به کودک بگوييد بايد کارش را تمام کند و ظرف چند دقيقه وسايل را مرتب کند . با گفتن چيزي که کودک را سر ذوق مي آورد به او انگيزه بدهيد.

” وقتي خانه سازي هايت را سر جايشان گذاشتي ، مي تواني عصرانه ات را بخوري . ”

v    به آرامي به کودک بگوييد که کارش را شروع کند

وقتي زمان مرتب کردن است ، به آرامي به او بگوييد که شروع به جمع کردن اسباب بازي ها يا وسايل بازي اش کند. سعي کنيد جمله اي که مي گوييد اختصاصي باشد . مثلاً _ ” آرزو جان ، لطفاً مدادها و خودکارهايت را در جامدادي بگذار ” _ به جاي اينکه بگوييد _ لطفاً اينجا را مرتب کن.

v    اگر لازم است يک بار ديگر به کودک هشدار بدهيد

10 _ 5 ثانيه صبر کنيد تا ببينيد آيا کودک شما شروع به جمع و جور کردن مي کند. اگر اين کار را نمي کند ، جلو برويد و به او بگوييد چگونه شروع کند ” اول اين درها را روي ماژيک بگذار که خشک نشوند. به من نشان بده که مي تواني اين کار را انجام بدهي . ” با اين روش شما به کودک کمک مي کنيد با تقسيم کردن کار به قسمت هاي کوچک تر کار را شروع کند. وقتي کودک دارد ياد مي گيرد که وسايل را جمع و جور کند مي توانيد کمک خودتان را کاهش دهيد.

v    کودک را به خاطر مرتب کردن تحسين کنيد

اگر کودک شما همکاري مي کند ، او را به خاطر نظم و ترتيب تحسين کنيد _ ” شايان جان ، امروز تو تمام کتاب هايت را جمع کردي و درست سرجايشان گذاشتي . ممنونم. ” يا ” آفرين ياسمين جان که در همه ي ماژيک هايت را گذاشتي. ”

v    مرتب کردن را به يک کار سرگرم کننده تبديل کنيد

بهتر است زمان جمع و جور کردن را به يک بازي تبديل کنيد. يک راه اين است که ” زنگ بازي ” راه بيندازيد. يک زمان سنج را تنظيم کنيد تا همه وسايل قبل از اين که زنگش تمام بشود سرجايشان گذاشته شوند. يک راه ديگر اين است که وقتي داريد با هم وسايل را مرتب مي کنيد آواز هم بخوانيد.

v    به تدريج کمک خود را کم کنيد

به تدريج براي کمک به شروع کار ، هشدارهاي کمتري به کودک بدهيد. اجازه دهيد خودش انتخاب کند که چه کاري را اول انجام دهد _ اول مي خواهي کدام ها را جمع کني ؟با گذشت زمان کاري کنيد کودک چيزهاي متعددي را جمع کرده باشد سپس او را تحسين کنيد. در مرحله بعد کاري کنيد که کودک قبل از تشويق همه چيز را مرتب کرده باشد.

منبع : اصول و روشهای کاربردی در فرزند پروری