پیش از این که کودکان به سن پیش دبستانی برسند ، برای این که مرتب باشند به کمک زیادی نیاز دارند اما در سن 4_3 سالگی ، بیشتر آنان شخصاً می توانند نظم و ترتیب را تا حدودی رعایت کنند. مثلاً اگر کودک ، اسباب بازی هایش را به اتاق نشیمن آورده چون بهم ریختگی فضاهای مشترک برای همه ناخوشایند است از او بخواهید پس از بازی ،اتاق نشیمن را مرتب کند نه این که اول به سراغ اتاق او بروید و به خاطر نامرتب بودن اتاقش قیل و قال کنید. بنابراین کودکان پیش دبستانی باید یاد بگیرند بعد از این که بازی شان تمام شد اسباب بازی ها را سر جایشان بگذارند و اتاق را مرتب کنند . با این حال والدین هم باید درمورد نظم و ترتیب آنان تعادل مناسبی میان تشویق کودکان به مرتب بودن و قیل و قال راه انداختن برقرار کنند . آموزش کودکان برای مراقبت از وسایلشان به زمان نیاز دارد.

پخش و پلا کردن اسباب بازی ها و اشیاء در دور تا دور اتاق معمولاً قسمتی از بازی کودکان محسوب می شود و هنگام بازی ، پدیده ای قابل انتظار است.

مرتب کردن وسایل و اتاق برای پیش دبستانی ها ممکن است کاری مشکل و یا خسته کننده باشد. در ضمن ، اگر کودکان بدانند همیشه کسی هست که به جای آنان همه چیز را مرتب می کند ، هیچ وقت یاد نمی گیرند وسایلشان را مرتب کنند.

از طرف دیگر کودکان با مشاهده ی رفتار دیگران ممکن است همان رفتار را آموزش ببینند. وقتی سایر اعضای خانواده شلخته باشند ، احتمال دارد که کودکان هم نامنظم و نامرتب بار بیایند.

چگونه می توان به کودکان ، مرتب بودن را آموزش داد؟

v    یک موقعیت نمونه ترتیب بدهید

با انجام دادن یک نمونه عملی ، به کودک نشان دهید چگونه از لوازمش مراقبت کند. به او اجازه دهید ببیند که شما چطور وسایل خود را مرتب می کنید. کاری را که دارید انجام می دهید برای او توضیح بدهید به این ترتیب خود شما یک الگوی خوب برای او خواهید بود.

v    طوری اسباب بازی ها را بگذارید که دسترسی به آن ها آسان باشد

اگر امکان دارد ، اسباب بازی ها را در قفسه های باز و کوتاه بگذارید نه در جعبه هایی که از بالا باز می شوند. چون پیدا کردن اسباب بازی هایی که در جعبه قرار دارند سخت است و موقع بازی ممکن است کودکان همه اسباب بازی های درون جعبه را کف زمین پخش و پلا کنند. در نتیجه برای مرتب کردن آن ها باید وقت بیشتری صرف شود.

v    تصمیم بگیرید در چه زمانی کودک باید وسایل را مرتب کند

وقتی می خواهید کودک لوازم را مرتب کند سعی کنید منتظر زنگ تفریح های معمول بازی او باشید . قطع کردن بازی کودکان برای اینکه اتاق را منظم و مرتب کنند آنها را ناراحت می کند و علاقه شان را به انجام کاری که مشغول بودند خیلی بیشتر می کند. زنگ تفریح ها معمولاً وقتی پیش می آید که کودکان دارند کارهای زیر را انجام می دهند:

• از محلی به محل دیگر می روند ( مثلاً برای بازی ، از یک اتاق به اتاق دیگر می روند )
• از یک بازی سراغ بازی دیگری می روند ( مثلاً از خاله بازی به نقاشی کردن می پردازند )
• بازی را قطع می کنند تا خوراکی بخورند
• آماده بیرون رفتن می شوند

اختصاص دادن دو یا سه زمان کوتاه برای مرتب کردن در طول روز ، بهتر از یک زمان طولانی در پایان روز است. معمولاً پیش دبستانی ها اگر کار به نظرشان خیلی زیاد و سخت نرسد بیشتر احتمال دارد که آن را انجام بدهند. در ضمن به خاطر داشته باشید اگر اسباب بازی ها روی زمین ولو بمانند احتمال حادثه هم وجود دارد.

v    به کودک خبر بدهید که به زودی باید وسایلش را مرتب کند

وقتی زمان مرتب کردن نزدیک است ، به کودک بگویید باید کارش را تمام کند و ظرف چند دقیقه وسایل را مرتب کند . با گفتن چیزی که کودک را سر ذوق می آورد به او انگیزه بدهید.

” وقتی خانه سازی هایت را سر جایشان گذاشتی ، می توانی عصرانه ات را بخوری . ”

v    به آرامی به کودک بگویید که کارش را شروع کند

وقتی زمان مرتب کردن است ، به آرامی به او بگویید که شروع به جمع کردن اسباب بازی ها یا وسایل بازی اش کند. سعی کنید جمله ای که می گویید اختصاصی باشد . مثلاً _ ” آرزو جان ، لطفاً مدادها و خودکارهایت را در جامدادی بگذار ” _ به جای اینکه بگویید _ لطفاً اینجا را مرتب کن.

v    اگر لازم است یک بار دیگر به کودک هشدار بدهید

۱۰ _ ۵ ثانیه صبر کنید تا ببینید آیا کودک شما شروع به جمع و جور کردن می کند. اگر این کار را نمی کند ، جلو بروید و به او بگویید چگونه شروع کند ” اول این درها را روی ماژیک بگذار که خشک نشوند. به من نشان بده که می توانی این کار را انجام بدهی . ” با این روش شما به کودک کمک می کنید با تقسیم کردن کار به قسمت های کوچک تر کار را شروع کند. وقتی کودک دارد یاد می گیرد که وسایل را جمع و جور کند می توانید کمک خودتان را کاهش دهید.

v    کودک را به خاطر مرتب کردن تحسین کنید

اگر کودک شما همکاری می کند ، او را به خاطر نظم و ترتیب تحسین کنید _ ” شایان جان ، امروز تو تمام کتاب هایت را جمع کردی و درست سرجایشان گذاشتی . ممنونم. ” یا ” آفرین یاسمین جان که در همه ی ماژیک هایت را گذاشتی. ”

v    مرتب کردن را به یک کار سرگرم کننده تبدیل کنید

بهتر است زمان جمع و جور کردن را به یک بازی تبدیل کنید. یک راه این است که ” زنگ بازی ” راه بیندازید. یک زمان سنج را تنظیم کنید تا همه وسایل قبل از این که زنگش تمام بشود سرجایشان گذاشته شوند. یک راه دیگر این است که وقتی دارید با هم وسایل را مرتب می کنید آواز هم بخوانید.

v    به تدریج کمک خود را کم کنید

به تدریج برای کمک به شروع کار ، هشدارهای کمتری به کودک بدهید. اجازه دهید خودش انتخاب کند که چه کاری را اول انجام دهد _ اول می خواهی کدام ها را جمع کنی ؟با گذشت زمان کاری کنید کودک چیزهای متعددی را جمع کرده باشد سپس او را تحسین کنید. در مرحله بعد کاری کنید که کودک قبل از تشویق همه چیز را مرتب کرده باشد.

منبع : اصول و روشهای کاربردی در فرزند پروری