نکاتی در مورد رشد و تکامل کودک ۱ تا ۲سال
در سال دوم زندگی ، رشد فیزیکی کودک یعنی افزایش قد ، وزن و دور سر او قدری کندتر از سال اول زندگی است به طوری که متوسط افزایش وزن حدود ۵/۲ کیلوگرم ، افزایش قد ۵/14_ ۱۲ سانتی متر و افزایش دور سر تقریباً ۳-۲ متر می باشد. ( در طی سال اول زندگی ، به طور متوسط ۷ کیلوگرم به وزن ، حدود ۲۵ سانتی متر به قد و حدود ۱۲ سانتی متر به دور سر هنگام تولد اضافه می شود ) لذا وزن کودک در پایان سال دوم زندگی چهار برابر و قد او حدود ۷۵/۱ برابر وزن وقد هنگام تولد او می شود.
مغز کودک تا پایان دو سالگی سریع ترین دوران رشد خود را پشت سر می گذارد و تکامل مغزی و حرکتی او در این فاصله زمانی بسیار زیاد است.
فرم بدن کودک نیز نسبت به سال اول زندگی تغییر فاحشی پیدا می کند و بسیاری از چربی ها ی بدن به ویژه در نواحی پشت ، سرین و پاها از بین می روند و ماهیچه ها محکم تر و قوی تر شده و استخوان پاها کشیده تر می شوند.
از نظر تکاملی ، کودک در این سن راه می رود ، کلماتی را بیان می کند ، محیط اطراف خود را با دقت نظاره می کند ، کنجکاوبوده و مرتب در حال اکتشاف است و می خواهد چیز های جدید را بشناسد . استقلال طلبی می کند ولی به مراقبت های بیشتری برای جلوگیری از خطر نیاز دارد. او به امنیت خانواده نیازمند است . دوست ندارد به او کمک کنند اما نباید تنهایش گذاشت. کارهایی می کند تا مورد توجه قرار گیرد و احساساتش را بهتر بفهماند . بازی را دوست دارد و یاد می گیرد که چگونه با دنیایی که در آن زندگی می کند آشناشود.
رفتارهای تغذیه ای او هم تغییر می کند و در مورد نحوه غذا خوردن نه تنها دخالت که گاهی اوقات کمک هم می کند. بدیهی است که سرعت کسب و پیشرفت این توانایی ها با ساختار ژنیتیکی ، محیط زندگی ، نوع تغذیه و عوامل عاطفی _ روانی کودک ارتباط دارد.
رشد کودک در سال دوم زندگی
هر یک از کودکان یک تا دو ساله ، الگوی رشد خاص خود را دارند و نباید با الگوی رشد سایر کودکان مقایسه شوند . معمولاً متناسب با میزان رشد و مراحل تکامل کودک ، نیاز او به مواد مغذی تغییر می کند. عواملی مانند حرکت ، بازی و فعالیت ، اندازه بدن ، سوخت و ساز بدن ، وضع سلامت یا بیماری کودک همه به عنوان نیازهای تغذیه ای او به شمار می روند بنابراین مواد غذایی که در اختیار کودک قرار می گیرد باید به گونه ای باشد که نیازهای او را از جهات زیر تاًمین نماید.
- سرعت رشد جسمی ( رشد استخوان ها ، ماهیچه ها و…..)
- رشد سریع مغز و افزایش تعداد سلول های آن
- تکامل سیستم ایمنی
- فعالیت فیزیکی
- ترمیم سریع بافت و جبران آن چه در جریان بیماری از دست می روند.
مسلماً در سرعت رشد جسمی یک کودک ۱ تا ۲ ساله تأمین انرژی لازم ، پروتئین به ویژه پروتئین با ارزش بیولوژیک بالا مانند تخم مرغ ، چربی ، کربوهیدرات ، ریز مغذی ها به ویژه کلسیوم ، فسفر ، پتاسیوم ، روی و آهن نقش بسیار موثری داشته و کمبود هر یک از آن ها و یا سایر مواد مغذی لازم ، می تواند بر روند رشد اثر بگذارد و یا حتی آن را مختل نماید.
تکامل مغز نیز از اواسط دورران جنینی تا دو سالگی شامل رشد سریع و فعالیت میلیارد ها زوائد سلول های عصبی است . سرعت تجمع چربی و پروتئین نیز در مغز بسیار زیاد است لذا کودک در این سن نیازمند دریافت مقادیر زیاد اسید های چرب اساسی و اسید های آمینه اساسی است.
آهن نیز یک ماده مغذی اصلی برای تکامل مغز کودک است.
کندی طبیعی رشد ( Catch _ down growth)
بیشتر کودکان هنگامی که به سن ۹ ماهگی می رسند ، سینه خیز به همه جا سر می کشند ، مهارت های جدید پیدا می کنند و برای شناخت دنیای اطرافشان کنجکاوی می کنند بنابراین به نظر می رسد برای انجام چنین فعالیت های مستمر به انرژی بیشتر و در نتیجه غذای بیشتری نیاز دارند. در حالی که از حدود ۶ ماهگی یک کندی طبیعی رشد اتفاق می افتد و معمولاً در ۱۸ ماهگی به پایان می رسد ، این کندی طبیعی رشد در کودکان با وزن تولد زیاد ( ۵/۴ تا ۵ کیلوگرم ) که والدین آن ها جثه متوسط دارند ، بیشتر دیده می شود . گرچه برخی از این کودکان وقتی با پدر و مادرشان که در همین سن بودند مقایسه می شوند به طور چشمگیری بلند قدتر و سنگین وزن تر هستند ولی بعد از یک دوره اولیه رشد سریع ، آهنگ رشدشان کند شده و در سطحی متناسب با ژنی که به ارث برده اند ، قرار می گیرند.
بدیهی است وزن تولد کودک و توالی رشد او ، از آن چه بر اساس ژن و سابقه فامیلی او حدس زده می شود بیشتر به شرایط پزشکی خود او و شرلیط دوران بارداری مادرش بستگی دارد. در این مورد می توان نوزادی را مثال زد که از یک مادر مبتلا به دیابت دوران بارداری متولد می شود.
کندی طبیعی رشد نقطه مقابل جهش رشد ( Catch _ upgrowth ) است جهش رشد معمولاً در شیر خواران با سن ۳ هفتگی ، ۸ هفتگی و ۱۲ هفتگی اتفاق می افتد. این شیر خواران به دلیل رشد بیشتر ، شیر بیشتری طلب می کنند همچنین در کودکانی مشاهده می شود که قبلاً بیمار بوده و پس از بهبودی ، برای جبران وزن از دست داده خود با اشتهای بیشتری غذا می خورند.
