فعالیت‌هایی برای تقویت رشد شناختی شیرخواران
روانشناسان رشد اعتقاد دارند که کودکان شیرخوار، موجودات بسیار توانمندی هستند. این رویکرد، در تضاد با رویکردهای سنتی به شیرخوار است که او را ناتوان و محدود می‌دانستند. کودکان شیرخوار مجموعه‌ی شگفت‌انگیزی از توانایی‌های حسی، ادارکی، یادگیری و ارتباطی را دارا هستند که با استفاده از آنها فعالانه در پی شناخت اشیاء، خود و دیگران و محیط اطراف می‌باشند. روش طبیعی شیر‌خوران در ادراک به این شکل است که به محیط اطراف خود نگاه کلی دارند. آنها برای فراگیری نحوه‌ی تمرکز، درک و توجه نیازمند کمک می‌باشند. نقش مادر در این فرایند بسیار اهیمت دارد. مادران می‌توانند از طریق فراهم ساختن تجربیات و تحریکات لازم، و تشویق کودک به تقلید و دنبال کردن حرکت‌ها و نگاه‌های خود، به شیرخوار کمک کند تا روی اشیاء تمرکز پیدا کند. چنین تعاملی بین شیرخوار و مادر را ” تمرکز با واسطه ” می‌نامند. فقدان چنین تعاملی که با هدف کمک به کودکان شیر‌خوارجهت تمرکز بر روی اشیاء، انجام می‌شود، تاثیرات سوء عمیقی بر رشد شناختی کودک باقی می‌گذارد. مهارتهای ادراکی توجه و تمرکز نمودن بر روی اشیاء، جهت درک الگوها و شکل‌ها، مقایسه‌ها و تمایزگذاری اشیاء در محیط ضرورت دارد.
انجام فعالیت‌های آموزشی زیر که به ارتقاء رشد شناختی شیرخوار ( شش تا دوازده ماهگی) کمک می‌کند توصیه می‌شود؛
1- اجازه دهید گاهی کودکان شیرخوار به دستکاری غذایشان بپردازند. آنها دوست دارند تا غذایشان را لمس کنند و با انگشتانشان آنها را دستکاری کنند.
2- اشیایی را به زمین بیندازید و از کودک بخواهید تا آن را به شما بدهد. در صورت عدم پاسخ کودک، شما شئی را به او بدهید. بازی بده و بستان حافظه‌ی او را افزایش می‌دهد.
3- اشیایی را داخل ظرفی قرار دهید تا کودک بتواند آنها را بریزد وجمع کند. می‌توانید ریختن و جمع کردن را ابتدا خودتان انجام دهید تا کودک شاهد آن باشد.
4- برداشتن مکعب‌ها و چیدن آنها بر روی هم را به کودک آموزش دهید. با دستکاری مکعب‌هایی که در رنگ‌ها، اندازه‌ها و شکل‌های مختلف هستند، کودک درک می‌کند که آنها یک رنگ ، یک اندازه و یک حجم نیستند.
5- به اشیاء و بخش‌های بدن تمرکز کنید و نام آنها را به زبان آورید.
6- تصویر کودک را در آینه به او نشان بدهید و نامش را ببرید تا درکی از خود به دست آورد. تاکید کنید این تو هستی که در آینه دیده می‌شود.
7- با کودک بازی ” اسباب‌بازی کجاست” را انجام دهید. روی اسباب‌بازی را با یک پارچه بپوشانید و بپرسید “اسباب‌بازی کو” ؟ بعد روی آن بردارید. این بازی پایداری شیء را به کودک می‌آموزد. پایداری شیء به کودک اجازه می‌دهد که این موضوع را درک کند که اگر او چیزی را نمی‌بیند، به این معنی نیست که وجود ندارد.
8- بازی ” داخل و خارج “؛ فهمیدن مفاهیم فضایی مثل داخل، خارج، عقب، زیر و رو برای تکامل مغز مهم است. یک پاکت کاغذی یا جعبه بزرگ بردارید و اسباب‌بازی دلخواه کودک را درون آن بگذارید. به کودک کمک کنید تا اسباب‌بازی را بیابد و خارج کند. آن را دوباره در داخل جعبه بگذارید و این بازی را چند بار تکرار کنید.
9- بازی ” لمس کردن “؛ اشیایی از مواد مختلف مانند پشم، پنبه، مخمل، کتان و هر جنس دیگری که دارید، جمع‌آوری کنید. با کودک روی زمین بنشینید و یکی از اشیاء را نزدیک او نگه دارید تا در دسترسش باشد. وقتی آن را گرفت، او را تشویق کنید. هر وقت چیزی را لمس کرد، نام آن را به او بگویید و آن را کف دستش بگذارید. احساس حاصل از لمس آن را توصیف کنید. مثلا” ” این مخمل نرم است”. او همه‌ی حرف‌های شما را متوجه نخواهد شد، اما با حس کردن آن ماده ، با صدای شما ارتباط برقرار خواهد کرد.
10- نقاشی با اثر انگشت؛ زمانی که کودک غذایش را خورد، دستهای او را نشویید ، یک سینی در جلو او قرار دهید. به کودک اجازه بدهید با دستهای خود روی سینی بازی کند. اثر انگشت‌ها برای کودک جالب است.
