رشد  و نمو جسمی

اکنون ممکن است که کودک بتواند به‌راحتی از پهلویی به پهلوی دیگر بغلتد. او ممکن است بتواند برای مدت طولانی‌تری بنشیند و به جلو خم شود، بدون اینکه بیفتد. با این همه هنوز نمی‌تواند از کمر خم شده و بچرخد یا به طرفین خم شود و گاهی هنگامی‌که برای گرفتن اسباب‌بازی خم می‌شود، ممکن است دمر بیفتد؛ اگر گریه کرد آرامش کنید ولی بگذارید باز هم آن را تجربه کند.

هماهنگی انگشتان

اکنون کودک کم‌کم با شست و باقی انگشتان، اجسام را برمی‌دارد؛ به‌جای اینکه با کف دست آنها را بگیرد. توانایی او در گرفتن اجسام بهتر شده و آنقدر کنترل و قدرت دارد که بتواند مثلاً تکه‌ای کاغذ را پاره کند. در ضمن از کوبیدن هرچیزی که بتواند در دست بگیرد، لذت می‌برد و از صدای آن خوشش می‌آید. بگذارید کودک اجسامی به اشکال گوناگون را بردارد. او هنوز هم دوست دارد اجسام را به دهانش ببرد؛ بنابراین مراقب چیزهای دور برش باشید.

دستاوردهای اجتماعی و عاطفی

کودک شما خیلی عاطفی است؛ اگر از او بخواهید، شما را می‌بوسد. بازوانش را باز می‌کند تا بغلش کنید و اسباب‌بازی‌هایش را نوازش می‌کند. کودکان بزرگتر از خودش را دوست دارد و به سویشان می‌رود. اما اگرچه فعلاً اجتماعی و برون‌گراست، بعدا ممکن است ترسو و خجالتی شود.

دیدار با افراد جدید

وقتی با فردی که کودک تاکنون او را ندیده دیدار می‌کنید، ممکن است او سرش را در شانه‎های شما فرو ببرد و به شما بچسبد یا گریه کند. اگر غریبه‌ای به‌سویش بیاید، مضطرب می‌شود و این اولین نقطه عطف عاطفی اوست؛ یعنی «ترس و نگرانی از غریبه‌ها» که چیزی طبیعی است و ممکن است تا دو سال یا بیشتر طول بکشد. اجبار کردن کودک به داشتن برخورد دوستانه یا لوس خطاب کردن او، باعث آسیب به اعتماد به نفس او خواهد شد. در عوض اگر به دیگران لبخند زد، او را تشویق کنید. از افراد جدید بخواهید با کودک بامتانت و ملایمت رفتار کنند.

اضطراب از دوری

در این سن کودک ممکن است خیلی بیشتر به شما بچسبد و حتی اگر لحظه‌ای از کنارش دور شوید، گریه کند. این نیز مرحله‌ای طبیعی از تکامل عاطفی کودک است. با خرج عاطفه و نوازش فراوان، او را آرام سازید. به‌مرور درخواهد یافت که والدین برای همیشه نخواهند رفت و دوباره برمی‌گردند.

دستاوردهای زبانی و هوشی

کودک می‌تواند به‌خوبی با حرکات بدن و حالات چهره، با دیگران ارتباط برقرار کند. مدت زمان توجه و تمرکز او هنوز کوتاه است، ولی عادت خود به کندوکاو درباره‌ی هرچیزی که به دستش برسد را فراموش نکرده است.

حرکات بدن و حالات چهره

شما درخواهیدیافت که توانایی کودک در درک کلمه‌ها خیلی سریع‌تر از قدرت سخن گفتن او، پیشرفت می‌کند. اکنون کم‌کم به نام اجسام و افراد آشنا واکنش نشان می‌دهد و اگر یکی از اسباب‌بازی‌هایش را نام ببرید، به آن نگاه می‌کند. کودک هنوز تا صحبت کردن واقعی فاصله دارد؛ ولی راه‌های زیادی بلد است تا مقصودش را به شما بفهماند. اکنون حرکات بدن یکی از راه‌های متداول او برای این کار است. توجه کنید هنگامی‌که چیزی را می‌خواهد، دستش را بازوبسته می‌کند. اگر کاری کنید که دوست نداشته باشد، سرش را بالا می‌اندازد یا شما را کنار می‌زند؛ هنگام خداحافظی سعی می‌کند برایتان دست تکان دهد. به چهره‌اش دقت کنید، حالات چهره او نیز احساسات مختلفی را می‌رساند.

اولین واژه‌ها

کودک در این سن نام خود را تشخیص می‌دهد و احتمالاً معنای چند واژه‌ی دیگر را می‌فهمد و به آنها واکنش نشان می‌دهد. همین‌طور که با گفتن کلمه‌های کودکانه تمرین می‌کند، کم‌کم مکالمه‌های بچه‌گانه‌اش بیشتر و بیشتر به گفتار واقعی شباهت می‌یابد؛ مثلاً واژه‌هایی مثل بابا و ماما. کودک را خیلی تشویق کنید؛ به‌زودی خواهد آموخت که این کلمات را چگونه درست ادا کند.

مقایسه‌ی صداها

تکامل راه‌های عصبی که از گوش به مغز می‌روند، در حدود این سن به انجام می‌رسد و کودک خواهد توانست تشخیص دهد که صدا از کجا می‌آید. او اکنون می‌تواند صدای خود را از صدای شما تشخیص دهد و در چند ماه آینده خواهد کوشید از گفتار شما تقلید کند.

شناخت کودک از اشیاء

شناخت کودک از اشیاء روز به روز افزایش می‌یابد. اکنون او کم‌کم می‌کوشد که ارتباط اجسام با هم را دریابد. مثلاً جعبه کوچک چگونه داخل جعبه بزرگ  می‌رود. او می‌فهمد که اگر حتی نتواند یک شیء را ببیند، آن شی‌ء هنوز وجود دارد. اگر اسباب‌بازیش را زیر حوله‌ای مخفی کنید، به‌طوری‌که نتواند آن را ببیند، او احتمالاً حوله را کنار می‌زند تا اسباب‌بازی را پیدا کند.

بازی‌هایی برای یاد گیری بهتر کارها

کودک شما زود می‌آموزد، کنجکاوی فزاینده‌ای دارد که باید ارضا شود و تمایل شدیدی به کندوکاو دارد. امکان بازی‌هایی را برایش فراهم کنید که او را مدتی سرگرم نماید و به او کمک کنید که چهار دست و پا رفتن به‌سوی اسباب‌بازی‌های مورد علاقه‌اش را یاد بگیرد.

• برای ارضای حس کنجکاوی کودک، یکی از کابینت‌ها را به او اختصاص دهید و آن را از تعدادی وسایل بی‌خطر ولی جالب خانگی پر کنید. به او اجازه بدهید با آنها ور برود و درباره‌ی شکل، اندازه و زبری و نرمی اجسام چیزهای بیشتری یاد بگیرد. بگذارید با وسایل بی‌خطر مانند دستگیره، کاسه و ظروف پلاستیکی، پیمانه، آبکش و قاشق‌های پلاستیکی، بازی کند. اگر کم‌کم از آن خسته شد، تغییرات کوچکی ایجاد کنید؛ مثلاً توپی در کاسه‌اش بگذارید تا آتش کنجکاوی او دوباره برانگیخته شود.
• اسباب‌بازی دلخواهش را کمی دورتر از دسترسش قرار دهید. خواهید دید که با تمام توانش می‌کوشد که روی زمین حرکت کند و به آن برسد. با این کار او را به چهار دست و پا رفتن تشویق کنید.
• برای اینکه رابطه‌ی بین اجسام را بهتر یاد بگیرد، چند فنجان پلاستیکی درهم‌رونده به رنگ‌ها، شکل‌ها و اندازه‌های گوناگون به او بدهید. ماه‌ها طول می‌کشد که او بتواند آنها را داخل هم جای دهد؛ ولی دوست دارد در این راه تلاش کند. وقتی خسته شد با آنها برایش برجی بسازید و تشویقش کنید آن را فرو بریزد. این بازی را خیلی دوست خواهد داشت.
• اسباب‌بازی‌های صدادار و آهنگین در دسترس او بگذارید تا قدرت شنوایی‌اش تقویت شود. اسباب‌بازی‌هایی متناسب با سنش برایش تهیه کنید که با فشردن دگمه‌ای، صداها و آهنگ‌هایی از آن دربیاید، تا مهارت دستش هم زیاد شود. کودک از شنیدن مکرر یک آواز کوتاه نیز لذت می‌برد. اسباب‌بازی‌هایی بخرید که خودش بتواند به‌راحتی آنها را در دست بگیرد و به‌کار بیندازد.
• آوازهای مورد علاقه‌اش را برایش بخوانید و اگر کودک از آوازهای شما لذت می‌برد، چندتایی را روی یک نوار ضبط کنید و یا یک نوار سرودهای کودکانه بخرید و هنگامی‌که آرام است، برایش پخش کنید. از دیگر اعضای خانواده، مانند پدربزرگ و مادربزرگ بخواهید که قصه و آواز برایش بخوانند.
• همچنین کودک شما از اسباب‌بازی‌هایی که کاربردهای خاصی داشته باشند (مثلاً تلفن) خوشش می‌آید. اگر خود او نمی‌تواند گوشی تلفن را نزدیک گوشش نگه دارد، شما برای او این کار را بکنید و وانمود کنید که در حال صحبت با تلفن هستید. در چند ماه آینده او استفاده صحیح از اشیا مختلف را یاد خواهد گرفت: موهایش را شانه خواهد کرد، از فنجان، چای یا شیر خواهد نوشید و با تلفن اسباب‌بازی‌اش حرف خواهد زد!