میزان وزن گرفتن نوزاد و الگوی دفع ادرار و مدفوع می‌تواند مادر را در شناخت میزان کفایت شیر خود مطمئن نماید .
وزن گرفتن
معمولاً اکثر نوزادان در چند روز اول تولد (تا پنج روز اول) مقداری از وزن خود را از دست می‌دهند. اگر تغذیه نوزاد خوب باشد و شیر کافی دریافت کند پس از پایان هفته اول روزانه معمولاً 26 تا 31 گرم افزایش وزن خواهند داشت و بدین ترتیب در روز دهم تا چهاردهم به وزن زمان تولد خود می‌رسد. اگر نوزادی در دو هفتگی به وزن تولد خود نرسد باید مادر از نظر تولید شیر و جریان آن و نوزاد از نظر طرز شیر خوردن و میزان دریافت شیر ارزیابی شوند و علل دیگر نیز مورد بررسی قرار گیرد.
هوشیاری و قدرت عضلانی مناسب، پوست سالم و شاداب و رشد کودک که لباس‌هایش کم‌کم برایش کوچک می‌شود، نیز مادر را از میزان کفایت شیر و تغذیه صحیح مطمئن خواهد کرد.
الگوی دفع ادرار و مدفوع
در روزهای اول تولد، مدفوعی که نوزاد دفع می‌کند، مکونیوم نام دارد. مکونیوم ماده غلیظ سیاه‌رنگ یا سبز تیره است که قبل از تولد در روده‌های جنین وجود دارد و باید قبل از شروع عمل هضم دفع گردد.
در سه تا چهار روز اول زندگی، معمولاً میزان دفع ادرار از میزان مایع دریافت شده بیشتر است که در حقیقت یک پاسخ فیزیولوژیک برای کاهش مایع خارج سلولی است. بعد از چند روز اول، الگوی دفع ادرار و مدفوع شاخص خوبی برای دریافت مقدار کافی شیر مادر است. در نوزادان 5 روزه و بیشتر، اگر هنوز مدفوع حالت سبز قهوه‌ای داشته باشد و یا تعداد دفع کمتر از 3 بار در روز باشد و یا میزان مدفوع خیلی کم باشد، نشانه دریافت نا کافی شیر است.
لذا توجه به موارد زیر می‌تواند راهنمای خوبی برای مادران باشد:
- در 24 ساعت اول زندگی یک کهنه مرطوب و یک بار دفع مکونیوم در تمام 24 ساعت
- روز دوم حداقل دو کهنه مرطوب و 2 نوبت مدفوع در تمام 24 ساعت
- روز سوم تا پنجم حداقل 3 تا 5 کهنه مرطوب و تغییر رنگ مدفوع از سیاه به سبز و 3 تا 4 بار دفع
- از روز پنجم تا هفتم ادرار روشن 4 تا 6 بار و 3 تا 6 بار مدفوع زرد رنگ در تمام 24 ساعت
- از هفت روزگی تا شش هفتگی اول تولد، 6 کهنه مرطوب و 3 بار مدفوع نشان‌دهنده دریافت شیر کافی و تغذیه مناسب است .
بیشتر نوزادان در طی 24 ساعت اول تولد، ادرار می‌کنند. در صورت ادرار نکردن در این زمان نوزاد نیاز به بررسی توسط پزشک دارد. بعضی موارد در روز های اول شیر دهی ممکن است به دلیل حجم کم شیر، ادرار غلیظ و صورتی رنگ شود که علت آن دفع کریستال‌های آموروف می‌باشد و امری طبیعی است.
یکی از علل عدم دفع مدفوع در 48 ساعت اول عمر، بسته بودن یا تشکیل نشدن سوراخ مقعد می‌باشد که به این امر باید توجه شود.
مدفوع نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند در مقایسه با نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، رقیق‌تر و تعداد دفعات آن بیشتر است و این امری طبیعی است.
چنانچه مدفوع نوزاد سفت و خیلی خشک (گلوله گلوله) باشد، باید با دقت مسئله را پیگیری و با پزشک مشورت کرد.
قبل از ترخیص از بیمارستان، مادر باید از دفع ادرار و مدفوع نوزاد خود مطمئن شود.
