روش تقویت مثبت تقریبا” همان روش متداول پاداش است که همه والدین و مربیان با آن آشنا هستند واغلب از آن استفاده میکنند. با این حال بین پاداش و تقویت مثبت اندکی تفاوت وجود دارد، به همین دلیل روانشناسان به جای پاداش از اصطلاح دقیقتر تقویت مثبت استفاده میکنند. در پاداش دادن به افراد، هدف به طور عمده قدردانی و سپاسگزاری از اعمال گذشته آنهاست، اگرچه پاداش دادن به یک رفتار معمولا” به تکرار آن رفتار میانجامد، اما هدف از پاداش دادن ضرورتا” تکرار آن رفتار در آینده نیست. اما در تقویت مثبت هدف الزاما” تکرار رفتاراست. تقویت مثبت بهترین و موثرترین روش افزایش رفتار است و فرآیندی است که درآن ارائه تقویت کننده مثبت بعد از رفتار منجر به نیرومند شدن آن رفتار میشود. مادری تصمیم میگیرد هر وقت کودکش به او یا دیگران سلام میکند، با لبخند زدن به هنگام جواب دادن به سلام او، یا تحسین او، رفتار سلام کردن او را تقویت نماید. مادر دیگری تصمیم میگیرد به کودکش در صورتیکه یک هفته به طور مرتب مسواک بزند یک استیکر( مثلا” از شخصیتهای کارتونی مورد علاقه کودک) به او بدهد. نتیجه اینکار افزایش مسواک زدن از سوی کودک است. همانطور که متوجه شدید در مثالهای فوق توجه مادر و استیکر تقویتکنندههای مثبت هستند. در اد امه برخی از تقویتکنندهها را با هم مرور میکنیم.
1- تقویتکننده اجتماعی؛ این تقویتکننده به وسیله دیگران و در یک موقعیت اجتماعی به کودک داده میشود. توجه کردن، لبخند زدن، بوسیدن، بغل کردن، واظهارات تاییدکننده تقویتکنندههای اجتماعی هستند.
2- تقویتکنندههای معاوضهای؛ به یک ستاره ،ژتون گفته میشود که پس از رفتار مطلوب کودک به عنوان تقویتکننده به او داده میشود و او میتواند بعدا” آن را با غذا، شیرینی، و سایر تقویتکنندههای مورد علاقهاش عوض کند. مثلا” مادرمیتواند، بعد از هر رفتار مطلوب کودک اعم از سلام کردن، مرتب کردن اسباببازیها و … به او یک ستاره بدهد و به کودک بگوید اگر تعداد معینی از این ستارهها گرفت میتواند امتیازهایی مثل رفتن به پارک، خرید کتاب جدید، و …به دست آورد.
3- تقویتکنندههای فعالیتی، اصل پریماک؛ از فعالیتهایی که کودکان دوست دارند میتوان به عنوان تقویتکننده برای فعالیتهایی که کمتر به آن میپردازند استفاده کرد. به عنوان مثال کودکی وقت زیادی صرف بازیهای کامپیوتری میکند اما به مسواک زدن، رغبت زیادی نشان نمیدهد میتوان گفت در صورتی اجازه خواهد داشت با تبلت بازی کند که ابتدا مسواک بزند.
4- تقویتکنندههای بازخوردی؛ به اطلاعاتی که از نتایج رفتار کودک به او داده میشود بازخورد میگویند، که شامل تحسینها و تعریفهای ما از کودک است .
یادمان باشد تقویت فوری از تقویتهای دیرآیند بسیار موثرترند.