احتمال دررفتگی در کدام زایمان ها بیشتر است؟
در واقع در دو درصد از زایمان های طبیعی ممکن است صدمات زایمانی اتفاق بیفتد و در ۹۸ درصد نیز اتفاق نمی افتد. البته این موضوع به این معنی نیست که میزان وارد آمدن صدمه به نوزاد در زایمان های طبیعی بیشتر است بلکه عمل سزارین نیز یک عمل جراحی بوده و یک صدمه بزرگ برای مادر و حتی جنین است. در مورد صدمات جنینی باید به این نکته اشاره کرد که در سزارین صدمه به جنین به صفر نمی رسد بلکه دودرصد در زایمان های طبیعی و یک و یک دهم درصد نیز در سزارین ها ممکن است صدماتی برای نوزادان ایجاد شود بنابراین نباید چنین تصور کرد که با سزارین صدمات جنینی به صفر می رسد بلکه این یک باور غلط است و سزارین نیز می تواند صدمات خاص خود را به همراه داشته باشد.
چه زمانی احتمال آسیب دیدگی نوزاد بیشتر است؟
مجموعه عواملی که باعث صدمه به جنین در زمان تولد می شود، نوزاد، مادر و مجموعه ای از ساختارهای زایمانی است. در واقع ساختار زایمان به گونه ای است که امکان آسیب به نوزاد را ایجاد می کند به خصوص زایمان هایی که شرایط مادر و جنین هردو اضطراری است و به ناچار بایداز ابزارهایی مثل «وکیوم» یا «فورسپس» برای خارج کردن نوزاد استفاده شود چراکه در غیر این صورت جان نوزاد در خطر بوده و احتمال خفگی وجود دارد. فورسپس تیغه ای است که در دو طرف سر نوزاد گذاشته شده و نوزاد توسط آن خارج می شود، وکیوم نیز کاپی است که روی سر بچه گذاشته می شود و با ایجاد خلاء باعث مکش و خروج نوزاد می شود. پس طبیعتا دو وسیله به پروسه زایمان اضافه می شوند و می توانند تاثیرگذار باشند که البته در صورت بروز هرگونه مشکل و عارضه در نوزاد، قابل برگشت و بهبود بوده و جای نگرانی وجود ندارد.
کدام نوزادها بیشتر در خطرند؟
لازم به توضیح است که کانال زایمانی، کانالی با مسیر صاف و بدون پستی یا بلندی نیست بلکه استخوان هایی در این مسیر قرار گرفته اند که برآمدگی هایی را داخل لگن مادر ایجاد می کنند، بنابراین مثل این است که سر و بدن جنین که استخوانی است، از یک محیط استخوانی با پستی و بلندی های فراوان عبور می کند و باید برای تولد، خود را با این کانال زایمانی تطبیق دهد تا خارج شود. در این بین، اگر جنین درشت تر باشد احتمال صدمات بیشتر است چراکه ممکن است وضعیت قرار گرفتن جنین در کانال زایمانی به گونه ای باشد که حتما با سر خارج نشود و با پایین تنه خارج شود یا ممکن است جنین با صورت وارد کانال زایمانی شود پس محل قرار گرفتن جنین در کانال زایمانی به گونه ای است که می تواند به این صدمات کمک کند.
آیا وزن مادر احتمال آسیب دیدگی را بیشتر می کند؟
صدمه و آسیب های احتمالی در جنین های درشت که بیش از چهار کیلوگرم وزن دارند یا سن مادر بالاست بیشتر رخ می دهد. از طرفی سایز مادر بسیار موثر است، مادرانی که چاق هستند طبیعتا صدمات زایمانی در آنها شدیدتر است چون جنین درشت تری دارند و جنین درشت نیز مسیر و کانال زایمانی را سخت تر طی می کند در واقع از نظر آماری نیز بسیار مشاهده شده است که جنین های درشت متولد شده از مادران چاق، بیشتر در معرض آسیب های زایمانی قرار گرفته اند. حتی در مواردی که جنین نارس است یا رشد کافی ندارد، احتمال وقوع صدمات زایمانی بیشتر است. برخی ناهنجاری ها نیز ممکن است در لگن مادر وجود داشته باشد و مادر از وجود آنها مطلع نباشد، در این صورت شکل داخلی لگن مادر ممکن است به گونه ای باشد که به نوزاد آسیب وارد کند.
کدام شکستگی حین تولد شایع تر است؟
یکی دیگر از ضایعاتی که ممکن است در زایمان های طولانی و سخت رخ دهد، انواعی از شکستگی ها هستند که البته شکستگی استخوان ترقوه در نوزادان شایع تر است. این نوع شکستگی ممکن است هم در سزارین و هم در زایمان طبیعی رخ دهد. در بسیاری از مواقع سر نوزاد بیرون می آید اما شانه نوزاد در کانال زایمانی گیر می کند، گاهی وقتی سایز لگن مادر نیز مناسب نیست، لگن مادر فشار وارد می کند و استخوان شانه را می شکند. در این نوع شکستگی ها نیز جای نگرانی وجود ندارد چراکه استخوان های نوزاد بسیار نرم است و قابلیت جوش خوردن سریع را دارند. نوزادان مادران دیابتی که بزرگ جثه هستند به دلیل آنکه نسبت شانه به سر در آنها بیشتر است بنابراین سر به راحتی کانال زایمانی را طی می کند اما شانه ها به دلیل پهن بودن نمی توانند آن کانال را طی کنند به همین دلیل یا خود به خود در کانال زایمانی شکستگی رخ می دهد یا گاهی اوقات برای رها کردن شانه و بیرون آوردن سریع نوزاد که اکسیژن کافی به مغز برسد و نوزاد خفه نشود، مجبور به شکستن استخوان ترقوه هستیم که البته این شکستگی قابل ترمیم است.
آسیب بافت های نرم خطرناک است
جدی ترین ضایعاتی که برای جنین رخ می دهد، ضایعاتی است که بیشتر در نسج نرم اتفاق می افتد؛ مثلا در نوزادی که با صورت متولد می شود، ممکن است پلک نوزاد ورم کند، صورت یا یک قسمت از بخش سر متورم شود که البته این ورم ها بعد از تولد به سرعت جذب شده و مشکلی ایجاد نخواهد کرد. گاهی ممکن است خون مردگی های ریز و درشتی روی بدن یا صورت نوزاد ایجاد شود که البته جذب خواهد شد اما صدمات جدی تری که ممکن است به ندرت در نوزادان رخ دهد خونریزی در قسمت هایی ازمغز است. شایع ترین صدمات خونریزی در پوسته سر است. در مواقعی که خروج سر نوزاد در زایمان با مشکل روبه رو می شود ممکن است در پوسته سر خونریزی اتفاق بیفتد که این خون مردگی بعد از گذشت چند روز از بین می رود. موضوع دیگر دررفتگی هایی است که در کانال زایمانی رخ می دهد؛ ممکن است زانو یا مفصل ران نوزاد در رود که خوشبختانه تمام اینها قابل درمان هستند و عارضه ای از خود بر جای نمی گذارند.
شکستگی در استخوان ران و بینی
استخوان ران نوزاد نیز ممکن است دچار شکستگی شود یا در مواردی که نوزاد زمینه های ابتلا به برخی از بیماری ها مثل، بیماری های مادرزادی، ناهنجاری های استخوانی و… را دارد، ممکن است میزان صدمات در زمان زایمان را افزایش دهد. در برخی از موارد استخوان بینی نوزاد در رفته و شکل ظاهری آن از حالت طبیعی خارج می شود. ممکن است در چشم خونریزی رخ دهد و موارد دیگر، که همه در کمترین زمان بهبود یافته و عارضه ای ایجاد نمی کند.گاهی ممکن است استخوان بازوی نوزاد دچار شکستگی شود به خصوص در موارد سزارین یا زمانی که سر نوزاد متولد می شود و مابقی بدن در کانال زایمانی می ماند، این اتفاق رخ می دهد. یک مسئله دیگر بروز فلج هایی در نوزادان است که در برخی از اعضای بدن نوزادان رخ می دهد مثل فلج عصب صورتی و عصب بازویی که وقتی نوزاد به دنیا می آید به دلیل وارد آمدن فشار روی اعصاب صورت نوزاد، یک طرف از صورت او فلج می شود بنابراین لب ها به یک طرف کشیده شده یا یک چشم باز می ماند که این نوع فلج ها در بسیاری از مواقع با فیزیوتراپی قابل بهبود است و به ندرت آثاری از آن باقی می ماند.
