شاید تابه‌حال برایتان پیش آمده باشد که کودک شما سوال‌هایی را درباره اندام جنسی خودش، تفاوت زن و مرد و یا چگونگی تولدش پرسیده باشد. در این حالت چه پاسخی به کودکتان می‌دهید؟ آیا نحوه مواجهه با کودک را درباره کنجکاوی‌های جنسی او می‌دانید؟

تربیت جنسی کودک و آگاهی از راه های آموزش مسائل جنسی به کودکان یکی از مهم‌ترین بعدهای فرزندپروری است که می‌بایست به آن اهمیت دهید. کنجکاوی جنسی کودکان و مسائلی که درباره آن مطرح می‌کنند، بخشی از فرایند رشد آن‌هاست و عدم پاسخ درست و علمی به کودکان می‌تواند آسیب‌های روانی زیادی را به آن‌ها وارد کند.

تربیت جنسی یعنی چه؟

برخلاف گسترش اطلاعات و روابط بین افراد، همچنان والدینی وجود دارند که درباره تربیت جنسی و اهمیت آن نمی‌دانند. واژه تربیت به معنای رشد تدریجی و متناسب با استعداد افراد است. زمانی که از تربیت جنسی صحبت می‌کنیم، هدف ما رشد تدریجی و هماهنگ با استعدادها و توانمندی‌های ذهنی کودک است که در حوزه مسائل جنسی انجام می‌گیرد.

تعاریف گوناگونی درباره تربیت جنسی وجود دارد که برخی آن را به این صورت تعریف می‌کنند:«انتقال اطلاعات و مسائل جنسی به معنای تربیت جنسی است.» از این منظر می‌توان تربیت جنسی هر فرد را به معنای آموزش نیازهای جنسی در جهت استفاده صحیح آن، تعریف کرد.

اما برخی دیگر تربیت جنسی را با آموزش مسائل جنسی و حوزه‌های مرتبط با آن متفاوت می‌دانند. این عده تربیت جنسی را به معنای پرورش رشد غریزه جنسی فرد در جهت استفاده صحیح از این غریزه و جلوگیری از انحرافات و لغزش‌ها می‌دانند.

به نظر می‌رسد که بهترین تعریف از تربیت جنسی کودک نیز تعریف دوم باشد. به این معنی که در کنار انتقال اطلاعات و مفاهیم باید روش‌های صحیح رشد غریزه جنسی را هم به کودک آموزش داد تا در مسیر درست و به دور از انحراف با آن روبه‌رو شود.

سن پرسش درباره مسائل جنسی در کودک

متاسفانه بسیاری از والدین درباره راه های آموزش مسائل جنسی به کودکان اطلاعات بسیار اندکی دارند و یا درباره آن غفلت می‌کنند. تربیت جنسیتی فرزندان مسئله بسیار مهمی است که والدین باید به آن توجه کنند و بخشی از فرآیند فرزندپروری خود را به تربیت جنسی اختصاص دهند.

بیشتر کودکان در رنج سنی 3 تا 5 سال کنجکاوی‌های خود را درباره آناتومی و فیزیک بدن، تفاوت‌های ظاهری پدر و مادر و … مطرح می‌کنند. در این سن کودک در حال کشف و پیدایش است و به همین دلیل دوست دارد درباره همه چیز بدانید.

اگر پدر و مادر فضای امنی را برای گفت‌وگو و پاسخ به پرسش‌های کودک به وجود آورند، به خوبی می‌توانند دغدغه‌های ذهنی کودک را بشنوند و به سوالات او جواب دهند.

آیا خود ارضایی در کودکان طبیعی است؟

یکی از مسائل بسیار مهمی که گاهی از سوی والدین درباره فرزندانشان مطرح می‌شود، خودارضایی کودک است. مشاهده خود ارضایی یا برقراری تماس با اندام جنسی در کودک می‌تواند نگرانی زیادی را برای والدین ایجاد کند. اما نکته بسیار مهم درباره خودارضایی کودکان این است که مفهوم خود ارضایی در کودک با مفهوم خود ارضایی در افراد بزرگسال متفاوت است.

سن زیر 6 سال زمان کشف و کنجکاوی کودک است. کودک در این دوران نسبت به بدن خودش کنجکاوی فراوانی دارد و می‌توان گفت به همان اندازه که گوش، دست یا شکم کودک برای او جذاب و ناشناخته است، اندام‌های جنسی کودک نیز برای او جالب هستند.

خود ارضایی در کودکان به هیچ عنوان به معنی کسب لذت جنسی نیست. زیرا کودکان هیچ تصوری از رابطه جنسی و لذت‌های جنسی ندارند. بنابراین این کار برای کودک تنها از روی کنجکاوی انجام می‌گیرد و به دلیل حس خوبی که از لمس اندام جنسی می‌گیرد، به انجام آن می‌پردازد.

عموما کنجکاوی درباره اندام تناسلی و اقدام به خودارضایی در کودکان در سال‌های منتهی به شش سالگی کمرنگ می‌شود. اگر پدر و مادر درباره جای خصوصی کودک با او صحبت کنند و از اهمیت مراقبت از آن بگویند، می‌تواند تا حد چشمگیری در زمینه سلامت کودک موثر باشد.

راه‌های آموزشی مسائل جنسی به کودکان

نحوه برخورد و مواجهه والدین با کودک بسیار اهمیت دارد و آگاهی از راه های آموزشی جنسی به کودک، می‌تواند کودک را به درستی با واقعیاتی درباره مسائل جنسی روبه‌رو کند.

والدین باید در مسائل تربیت جنسی کودک با راه های آموزش مسائل جنسی به کودکان آشنا باشند و زمان خوبی را برای رشد و پرورش جنسی او اختصاص دهند. از جمله مهم‌ترین راه های آموزش مسائل جنسی به کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مراقبت از بدن به کودکان

بزرگترها و به خصوص والدین باید به خوبی آموزش مراقبت از بدن به کودکان را یاد بگیرند. در بسیاری از موارد مشکلات و خطرات جنسی که کودک را تهدید می‌کند با لمس شدن از سوی اطرافیان اتفاق می‌افتد. والدین می‌توانند با آموزش حریم خصوصی به کودکان و جای خصوصی کودک او را از خطرات پیش رو در امان نگاه دارند. بیان این موضوع به کودک که لمس خوب چه تفاوتی با لمس بد دارد بسیار مهم است. لمس دست و سرشانه‌ها در صورتی که با تمایل کودک صورت بگیرد لمس خوب و در آغوش کشیدن با زور و دست زدن به جای خصوصی کودک به عنوان لمس بد مطرح می‌شود.

در زدن هنگام ورود به اتاق والدین

بهتر است درباره در زدن و سپس ورود به اتاق پدر و مادر آموزش درستی به کودک داده شود. پدر و مادر می‌بایست معنا و مفهوم حریم شخصی را به کودک آموزش دهند و از او بخواهند این قانون را درباره همه افراد و حتی دیگران در مقابل خودش هم رعایت کند.

پاسخ به سوالات جنسیتی کودکان

یکی از مهم‌ترین راه‌های آموزش مسائل جنسی به کودکان پاسخ به سوالات جنسیتی آن‌هاست. کودکان، به ویژه در سنین پایین‌تر تفاوت‌های بدنی خود را با جنس مخالفشان تشخیص می‌دهند و درباره آن کنجکاوی می‌کنند. پاسخ درست به سوالات جنسیتی کودکان گره‌های ذهنی آن‌ها را باز می‌کند.

دروغ گفتن ممنوع 

از سوال‌های مهمی که کودکان همیشه درباره آن کنجکاوی می‌کنند بارداری و چگونگی بارداری است. باید این را در نظر بگیرید که قرار نیست همه چیز را درباره روابط زناشویی و شیوه بارداری به کودک توضیح دهید. اما دروغ گفتن هم ممنوع است و فقط کودک را در مسیر اشتباه آموزش سوق می‌دهد.

در سنین 4 تا 6 سالگی بهتر است که شیوه بارداری را با بیان وجود سلول‌هایی درون بدن مادر توضیح داد که وظیفه آن‌ها درست کردن بچه است.

در سنین 6 تا 8 سالگی می‌توان به کودک گفت که این سلول‌ها درون بدن مرد هم وجود دارد و برای درست شدن بچه لازم است این سلول‌ها در کنار هم قرار بگیرند.

پاسخ به سوالات کودکان در مورد بچه دار شدن کار مهمی است که هر والدی باید آمادگی آن را داشته باشد.

همراهی پدر و مادر

از جمله مهم‌ترین راه های آموزش جنسی به کودکان همراهی پدر و مادر در کنار هم است. والدین باید تلاش کنند که مساول جنسی و دغدغه‌های کودک را با همکاری هم حل کنند و در زمان توضیح این مسائل هر دو حضور داشته باشند. این کار کودک را در یک امنیت روانی فوق‌العاده قرار می‌دهد که به او کمک می‌کند گره‌های ذهنی‌اش را همراه با پدر و مادر باز کند.

قدرت نه گفتن

والدین باید به کودک قدرت نه گفتن را بیاموزند. تشویق کودک به نه گفتن با صدای بلند به خوبی کمک می‌کند که در موقعیت‌های خطرناک و لحظاتی که از سوی دیگران مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد به راحتی نه بگوید. کودک باید بیاموزد عدم تمایل به لمس شدن، بوسیده شدن و … خود را با صدای بلند اعلام و والدینش را از آن با خبر کند.

آموزش اسم جاهای خصوصی بدن

بهترین زمان یاد دادن اسم جاهای خصوصی بدن به کودکان هنگام حمام کردن کودک است. برای یاد دادن نام اسم جاهای خصوصی بدن به کودک بهتر است از عبارت جای خصوصی بدن استفاده کنید. به راحتی به کودک توضیح دهید همانطور که کسی اجازه ندارد از شانه، حوله یا مسواک ما استفاده کند و این‌ها یک چیز خصوصی هستند، هیچکس اجازه دست زدن به اندام خصوصی بدن را هم ندارد.

کتاب خواندن

بسیاری از والدین روش برخورد با سوالات جنسی کودک را نمی‌دانند و زمانی که ین سوالات مطرح می‌شود دچار وحشت و اضطراب می‌شود. یک والد موفق همیشه باید آمادگی این موضوع را داشته باشد.

برای این کار بهتر است در زمینه آموزش مسائل جنسی به کودک کتاب بخوانید و آگاهی خود را درباره آن بالا ببرید. استفاده از کتاب آموزش جنسیت به کودکان هم در این مسیر راهنمای بسیار خوبی است.

نکات مهم درباره تربیت جنسی کودکان

• آموزش مسائل جنسی به کودکان نیازمند توجه به نکاتی است که با رعایت آن‌ها می‌توانید کودک را به بهترین شکل آموزش دهید.
• مهم‌ترین نکته درباره تربیت جنسی کودکان این است که دروغ و پنهان‌کاری را کنار بگذارید و کاملا صادقانه و متناسب با سن کودک با او برخورد کنید. کنجکاوی جنسی کودک با پنهان‌کاری بیشتر می‌شود و ممکن است از روش‌های نامناسب کنجکاوی خود را برطرف کند.
• برای تربیت جنسی کودک از راه درست، تلاش کنید که از طریق گفت‌وگو میزان اطلاعات و حدسیات او را تخمین بزنید و متناسب با سن و معلومات او اطلاعات جنسی مناسب را به او بدهید.
•  هیچگاه کودک را برای پرسش درباره مسائل جنسی سرزنش نکنید. چراکه برخورد تند شما باعث می‌شود کودک دیگر پرسش‌های از شما پیگیری نکند.
• در آموزش اعضای بدن مانند گوش، چشم و غیره، اندام‌های جنسی او را نیز با نام درست و علمی آن به او آموزش دهید.
• در صورت مشاهده خودارضایی کودکان یا اقدام آن‌ها به لمس اندام جنسی‌شان به هیچ عنوان خشونت به خرج ندهید و تلاش کنید از طریق بازی کردن و … حواس آن‌ها را پرت کنید. دقت داشته باشید که گاهی لمس اندام جنسی کودک توسط خودش به دلیل وجود عفونت، سوزش، خارش و انگل اتفاق می‌افتد. با بررسی درست این مسئله می‌توانید سلامت جسمانی کودک را تامین کنید.
• تا سن راهنمایی هر زمان که با کودک خود درباره مسائل جنسی صحبت می‌کنید، آن را به سمت تولید مثل سوق دهید و از بیان جنبه لذتبخش بودن رابطه جنسی پرهیز کنید.

سخن آخر

یکی از مهم‌ترین مباحث درباره فرزندپروری که ذهن والدین را به خود مشغول می‌کند، آموزش مسائل جنسی و صحبت درباره نحوه بچه دار شدن است. زمانی که والدین راه های آموزش مسائل جنسی به کودکان را می‌آموزند، می‌توانند به راحتی اطلاعات جنسی کودک را مدیریت کنند. کمک گرفتن از یک مشاور کودک متخصص در زمینه فرزندپروری می‌تواند راهنمای بسیار خوبی برای آموزش مسائل جنسی به کودک باشد.