شیر انسان به گونه‌ای تولید می‌شود که کلیه نیازهای کودک را تا ۶ ماهگی تامین می‌کند و دقیقاً مطابق با سیستم بدنی نوزاد است. اما گاهی ممکن است اتفاقاتی بروز کند که شیر مادر خشک شود یا برای تغذیه نوزاد کافی نباشد؛ در این حالت تغذیه با شیر خشک توصیه می‌شود.
ترکیب شیر مصنوعی یکسان است و مانند شیر مادر تغییر نمی‌کند. هورمون‌ها، آنزیم‌ها، انواع املاح و نحوه جذب آن‌ها و صدها فاکتور ایمنی بخش موجود در شیر مادر، در شیر مصنوعی وجود ندارد. علاوه بر این کودکان از فواید شیر مادر در ارتقا بهره هوشی و همچنین از فواید عاطفی تغذیه با شیر مادر و امنیت روانی ناشی از آن در دوران بلوغ، محروم می‌شوند و این امر بر تکامل روانی اجتماعی کودک در آینده اثر می‌گذارد.
احتمال آلوده شدن هنگام تهیه، و طرز تهیه نادرست یعنی رقیق یا غلیظ درست کردن شیر مصنوعی، کودک را با بیماری و دریافت ناکافی یا زیاد مواد مغذی و در نتیجه کاهش رشد، سوءتغذیه، گرسنگی، بی‌قراری و … مواجه می‌کند.
برخی دیگر از خطرات تغذیه با شیر مصنوعی عبارتند از: ابتلا شیرخوار به بسیاری از بیماری‌ها (مثل اسهال و استفراغ، دل‌دردهای قولنجی، عفونت‌های گوش و ادراری، مننژیت، اگزما، آسم و …)، احتمال ابتلا به چاقی، بیماری‌های قلبی و عروقی و بیماری قند نیز در بزرگسالی بیشتر می‌شود. همچنین مادر هم از فواید شیردهی محروم می‌شود. هزینه خرید شیر مصنوعی چندین برابر هزینه مورد نیاز برای تغذیه صحیح مادر است.
تفاوت شیر مادر با شیر خشک
- نوزاد، پروتئین و چربی شیر مادر را بهتر از شیر خشک هضم می‌کند.
- ترکیبات شیر خشک تا اندازه‌ای شبیه ترکیبات شیر مادر است، اما مقدار مواد مغذی آن برای همه‌ی نوزادان یکسان است. در حالی که شیر هر مادری متناسب با نوزاد خودش است.
- در نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه می‌شوند، اسهال ۳ تا ۴ بار بیشتر رخ می‌دهد.
- تحقیقاتی که به تازگی انجام شده است، نشان می‌دهد کودکانی که از شیر مادر استفاده می‌کنند، در دوران کودکی دچار اضافه وزن نمی‌شوند. درحالی‌که نوزاد شیرخشک‌خوار، در کودکی ۲۰ تا ۳۰ درصد احتمال اضافه وزن خواهد داشت.
- نوزادانی که در ۳ ماه اول زندگی از شیر مادر استفاده می‌کنند، ۳۴ درصد کمتر از نوزادان شیرخشک‌خوار احتمال ابتلا به دیابت وابسته به انسولین را خواهند داشت.
- نوزادان شیرمادرخوار نسبت به نوزادان شیرخشک‌خوار، در بزرگسالی کمتر دچار پرفشاری خون و بیماری‌های قلبی می‌شوند.
- نوزاد وقتی خسته شد، می‌تواند دیگر سینه مادر را مک نزند و مدتی صبر کند و بعد شروع به مک زدن کند، اما در تغذیه با شیشه شیر این امر ممکن نیست.
مهم: خطرهای تغذیه مصنوعی
- اختلال در پیوند عاطفی مادر و کودک
- افزایش تحمل نکردن غذا و ابتلا به حساسیت
- ابتلای بیشتر به عفونت‌های تنفسی و بیماری‌های اسهالی
- افزایش خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند فشارخون و …
- اسهال‌های مزمن
- چاقی
- سوء تغذیه و کمبود ویتامین A
- بهره هوشی کمتر
- افزایش احتمال مرگ و میر
- افزایش خطر ابتلا به کم‌خونی، سرطان پستان و تخمدان
- احتمال حاملگی زودرس
- و غیره
