دکتر ملک افضلی در سال ۱۳۱۸ در یک خانواده روحانی در شهر اردکان، واقع در استان یزد به دنیا آمد.
دکتر حسین ملک افضلی در سال ۲۵-۱۳۲۴ تحصیلات ابتدایی خود را آغاز کرده و به کلاس اول دبستان رفت. خانواده او پس از یک سال اقامت در تهران به قم نقل مکان نمودند و ایشان در قم به یک مدرسه اسلامی رفته و تا ششم ابتدایی درس خوانده است. از این زمان پدر ایشان اصرار داشت که او یک روحانی شود لیکن مادرش او را بیشتر به سوی رشته پزشکی تشویق می کرد. وی در این دوران علاوه براینکه روزها به دبیرستان رفته و علوم جدید می خواند، شبها نیز در منزل نزد پدرش دروس قدیم یعنی درس روحانیت می‌خواند. تا اینکه دوران سیکل اول (کلاس ۷و۸و۹) را به پایان رسانید و در سال ۱۳۳۱ به دبیرستان رفت.
وی در سال ۱۳۳۴ به کلاس دهم (چهارم) رفته و در رشته طبیعی ادامه تحصیل داد و سال ۱۰و۱۱و۱۲ دبیرستان را در قم با رتبه اول به پایان رسانید. او در سال ۱۳۳۷ دیپلم طبیعی گرفته و در رشته پزشکی دانشگاه تهران و همچنین رشته های پزشکی و کشاورزی دانشگاه اصفهان پذیرفته شد. دکتر ملک افضلی در آن بین رشته پزشکی دانشگاه تهران را برگزید و تحصیلات خود را درآن رشته ادامه داد. در سال ۱۳۴۴ با گذرانیدن یک دوره تخصصی در دانشکده بهداشت تهران (۱۳۵۳–۱۳۵۰) موفق به کسب گواهی نامه تخصصی آمار حیاتی شد.
وی در سال ۱۳۴۴ با گذراندن یک دوره تخصصی در دانشکده بهداشت تهران (۱۳۵۳–۱۳۵۰) موفق به کسب گواهی نامه تخصصی آمار حیاتی شد. او در سال ۱۳۵۶ یک بورس تحصیلی از سازمان بهداشت جهانی گرفته و به امریکا رفت و در دوره های آمار و اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت دانشگاه کالیفرنیا در لوس آنجلس شرکت کرد و موفق به گذراندن آن دوره شد.
کتاب”اصول اپیدمیولوژی”ترجمه دکتر حسین ملک زاده افضلی، در دوره سوم کتاب سال، از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کتاب سال ایران برگزیده شد.
استادان و مربیان:
نخستین استاد یا مربی دکتر حسین ملک افضلی پدرش بود که دروس قدیم یعنی دروس روحانی یا مذهبی را به او آموخته است. در دوران دانشگاه نیز دکتر آرمین (در رشته پاتولوژی)، دکتر ضیاء شمیساء (در رشته بالینی)، دکترقریب (در رشته اطفال) و تیمسار نیک نفس (در گروه آناتومی) از اساتید وی بودند.
مشاغل و سمتهای مورد تصدی:
دکتر حسین ملک افضلی بعد از فارغ التحصیل شدن از دانشکده پزشکی به خدمت سربازی اعزام شد. وی در این دوران به عنوان افسر وظیفه اقدامات فرهنگی و عمرانی وسیعی انجام داد به گونه ای که آن اقدامات باعث شدند تا رئیس بهداشت سنندج شود. دکتر ملک افضلی خدمات شغلی خود را از سال ۱۳۴۶ در سمت مسئول سپاه بهداشت استان کردستان آغاز کرد و از سال ۱۳۵۳ تاکنون، استادیار و دانشیار گروه آمار و اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران بوده و مدتی نیز ریاست دانشکده بهداشت را برعهده داشته است. در کنار آموزش و تحقیق، از شهریور سال ۱۳۶۳ به مدت ۶ ماه مقام معاونت بهداشتی وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی را عهده دار بود. همچنین عنوان قائم مقامی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را در ستاد هماهنگی گسترش شبکه های بهداشتی و درمانی کشور داراست. علاوه بر آن رئیس انجمن تنظیم خانواده نیز می باشد.
فعالیتهای آموزشی:
از جمله فعالیت های آموزشی ایشان می توان به تاْسیس دپارتمان پزشکی اجتماعی در دانشکده های پزشکی و تاْسیس انجمن تنظیم خانواده در سال ۱۳۷۳ اشاره کرد.
سایر فعالیتها و برنامه ها:
تحقیقات دکتر حسین ملک افضلی به سه شکل صورت گرفته است:
۱- تحقیقات دانشگاهی، که در زمینه اپیدمیولوژی بوده و بیشتر به صورت پایان نامه های دانشگاهی عرضه شده که در آنها دکتر ملک افضلی به عنوان استاد راهنما یا مشاور فعالیت داشته است.
۲- تحقیقات سیستم بهداشتی، که باعث ارتقاء سیستم بهداشتی جامعه شده است. یکی از تحقیقات ملک افضلی در این مورد «برنامه تنظیم خانواده» بود که به مرحله اجرا درآمده و مثمرثمر بوده است.
۳- تحقیقات مشارکت مردمی، که ابتدا در شهر ری انجام شد و طی آن زنان داوطلب خانه دار تحت آموزش قرارگرفته اند. طبق این طرح زنان داوطلب خانه دار، آموزش دیده و مسئولیت پنجاه نفر از همسایه های خودشان را در مسائلی همچون آموزش بهداشت و تنظیم خانواده برعهده گرفته اند. این طرح آن قدر حائز اهمیت بود که توانست جایزه کنترل جمعیت در سازمان ملل را از آن خود سازد.
