اگر تمام طول روز با کودک نوپايتان در مورد مسائل کوچک دعوا کنيد ، نتيجه اي عايدتان نمي شود. بهتر است اشياء را در خانه به گونه اي بچينيد که مناطق ” دست زدن ممنوع ! ” در خانه محدود باشد و در نتيجه با کم کردن تعداد دفعات ” نه گفتن ” ، محيط خانه را شادتر مي کنيد.

با ايجاد برخي تغييرات در خانه مي توانيد از بسياري مشکلات جلوگيري کنيد:

• اشياء قيمتي و شکستني را دور از دسترس قرار دهيد.
• ورودي قسمت هايي از خانه را که در صورت حضور تنهاي کودک نوپا ممکن است برايش ناامن باشد ، ببنديد.
• براي ممانعت از ورود کودک نوپا به مناطق خطرناک از جمله راه پله از موانع استفاده کنيد.

به تدريج با بزرگ شدن فرزندتان ، او محدوديت ها را مي آموزد و مي تواند آنچه را که به او گفته مي شود انجام دهد و بدين ترتيب شما هم مي توانيد اين محدوديت ها را کم کنيد.

اسباب بازي هاي بيشتر و مناسب و زمينه فعاليت هاي قابل انجام را فراهم کنيد

کودک نوپا وقتي مشغول بازي کردن است زمان کمتري براي ايجاد دردسر خواهد داشت. مطمئن باشيد که به اندازه کافي و مناسب وسايل بازي براي کودک نوپايتان داريد. به کمک اين وسايل با او بازي کنيد.

لازم نيست که فعاليت ها و اسباب بازي هاي گران قيمت تهيه کنيد . نوپايان مي توانند با جعبه هاي مقوايي ، يا ظروف معمولي و نشکن هم به اندازه اسباب بازي هاي گران قيمت سرگرم شوند. وقتي که بيرون مي رويد يک کيف کوچک از دو سه اسباب بازي مورد علاقه کودک همراهتان داشته باشيد تا فرزندتان کاري براي انجام دادن داشته باشد.

    رفتار هاي مطلوب کودک را تشويق کنيد

وقتي کودک رفتار مطلوبي انجام مي دهد يا وقتي که مراقب خودش است به او پاداش دهيد. لبخند بزنيد ، لمسش کنيد و به او بگوييد که کاري که انجام مي دهد خوب است مثلاً ” شادي جان ، چه خوب با اين پازل ها داري بازي مي کني “.

اگر رفتار کودک نامطلوب بود چه بايد کرد ؟

وقتي کودک رفتار نامطلوبي انجام مي دهد ، کار خود را متوقف کنيد توجه او را به سوي خود جلب کنيد و تا فاصله طول يک بازو به کودکتان نزديک شويد. خم شويد آنقدر که هم سطح چشمان او باشيد و براي جلب توجه نامش را صدا بزنيد.

با صداي محکم و با آرامش بگوييد : ” نه ! “

دست هاي کودک را محکم بگيريد و بالحن محکم و صدايي آرام بگوييد ” نه ! ” وقتي که ” نه ” مي گوييد هم زمان اخم کنيد و سرتان را به نشانه مخالفت از يک طرف به طرف ديگر تکان دهيد . نگران نباشيد ! اين کار روحيه کودک شما را جريحه دار نمي کند و بهتر از پشت دستي زدن به او است.

به کودک بگوييد چه کاري بکند

اول کاري را که مي خواهيد کودک متوقف کند مشخص کنيد : ” نه ! به تلويزيون دست نزن ”

” نه ! دم گربه را نکش ”

بعد به کودک بگوييد که به جايش چه کاري کند ( و يا در صورت لزوم به او نشان دهيد ) :

” با اسباب بازي هاي خودت بازي کن ”

” گربه را ناز کن ‌! اينجوري . ”

براي اينکه کودک همکاري کند به او فرصت بدهيد

براي شروع به انجام آنچه که از کودک خواسته ايد زمان کوتاهي صبر کنيد. حدود 5 ثانيه کافي است . در کنار کودک بمانيد و او را نگاه کنيد.

به ازاي همکاري کودک از او تشکر کنيد

وقتي کودک آنچه را که از او خواسته ايد انجام مي دهد به او پاداش بدهيد : ” نازنين جان ! آفرين بر تو که سريع کاري را که بابا ازت خواست انجام دادي ! ”

جيغ و داد و گريه کودک را ناديده بگيريد

بعد از گفتن ” نه ” اگر کودک شروع به جيغ و داد و گريه کرد هيچ توجهي به او نکنيد. منتظر وقفه اي در گريه اش باشيد و از اينکه ساکت شده از او تشکر کنيد و تلاش کنيد تا او به فعاليتي مشغول شود.

دستورهايتان را با يک پيامد منطقي پشتيباني کنيد

اگر کودک ظرف 5 ثانيه دستور شما را انجام نمي دهد از يک پيامد منطقي که با دستور متناسب باشد استفاده کنيد. به عنوان مثال فعاليت مورد علاقه اش را حذف کنيد يا آن اسباب بازي را که منشأ مشکل مي باشد توقيف کنيد. توضيح دهيد که به چه دليل اين کار را مي کنيد. مثلاً ” نرگس جان ! شما کاري را که من مي خواستم انجام ندادي بنابراين تلويزيون 10 دقيقه خاموش مي شود. ” زمان 5 تا 10 دقيقه براي محروميت از يک فعاليت کافي است. اعتراض و شکايت کودک را ناديده بگيريد. با کودکتان وارد بحث و مناظره و استدلال نشويد ، فقط پيامد را به سادگي اجرا کنيد.

فعاليت متوقف شده را از سر بگيريد

وقتي زمان محروميت تمام شد فعاليت متوقف شده را از سر بگيريد يا اسباب بازي توقيف شده را به کودک برگردانيد.

به کودک فرصت ديگري بدهيد تا رفتار مطلوب مورد  نظر را تمرين کند.

اگر رفتار مشکل ساز ( در طي ساعت بعد ) ادامه يافت يا تکرار شد ، پيامد منطقي را براي زماني طولاني تر تکرار کنيد. مثلاً براي بقيه روز و يا اينکه از زمان سکوت استفاده کنيد.

در صورت لزوم از ” زمان سکوت ” يا اتاق خلوت استفاده کنيد

اگر نتوانستيد از يک پيامد منطقي استفاده کنيد و يا مشکل رفتاري ادامه داشت از زمان سکوت استفاده کنيد. به کودکتان بگوييد که رفتار اشتباهي را انجام داده است. ” نيما ، تو آنچه را که من خواسته بودم انجام ندادي بنابراين الان بايد به يک گوشه خلوت بروي . ”

گوشه خلوت باعث مي شود توجه شما از کودک برداشته شود و او را وادار مي کند که زمان کوتاهي را ساکت در نقطه اي بنشيند و در حاشيه قرار بگيرد.

کودکتان را در يک صندلي دور از سايرين بنشانيد و به او بگوييد که حدود دو دقيقه بايد همان جا قرار گيرد و قبل از اين زمان اجازه ندارد از صندلي پايين بيايد.

اگر کودک شما اين تکليف را نپذيرفت از اتاق خلوت استفاده کنيد. به او بگوييد چون تو در صندلي ، ساکت نبودي بايد به اتاق خلوت بروي بنابراين کودک را به اتاقي امن ولي غير جذاب ببريد. به او بگوييد که 2 دقيقه بايد در اين اتاق بماند. اين هشدار را حتي اگر کودک عصباني يا ناراحت است نيز به او بدهيد.

اتاق خلوت موجب مي شود که کودک خارج از موقعيتي که مشکل در آن روي داده قرار گيرد و مدت کوتاهي ساکت بماند.

کودک را به جايي که بوده است برگردانيد

اگر کودک شما براي 2 دقيقه در گوشه خلوت يا اتاق خلوت آرام ماند او را به جايي که بوده است برگردانيد . اگر از او خواسته بوديد کاري را انجام دهد از او مجدداً بخواهيد وظيفه اش را انجام دهد. ” نيما لطفاً برو و لباست را آويزان کن.” اگر اين کار را انجام داد کودک را به خاطر اطاعت از خواسته تان تشويق کنيد. اگر ظرف مدت 5 ثانيه اين کار را نکرد مجدداً گوشه خلوت يا اتاق خلوت را تکرار کنيد. ممکن است لازم باشد چندين بار اين  کار را تکرار کنيد تا او از شما اطاعت کند.

اگر دستور شما متوقف کردن يک رفتار مشکل ساز بوده است اين دستور را تکرار نکنيد. بعد از اتاق خلوت کودکتان را به فعاليت مشغول نمود و او را به خاطر رفتار خويش تشويق کنيد.

اين نکات را به خاطر بسپاريد

استدلال کردن براي کودکي که از انجام کاري امتناع مي کند کارساز نيست.

استدلال کردن در اين زمان باعث مي شود کودک توجه بگيرد و ممکن است نافرماني او را تقويت کند.

لازم است والدين تمام دستورالعمل ها را براي کودکان توضيح بدهند.

براي اينکه کودکان احساس استقلال بيشتري داشته باشند چنانچه مقدوراست به آن ها گزينه هايي براي انتخاب بدهيد با اين حال تفاوت بين انتخاب و دستور را مشخص کنيد.

سعي کنيد در مورد برنامه هاي مقرر و معمول روزانه موارد انتخابي زيادي قائل نشويد.

گام هاي کليدي :

• سعي کنيد قبل از دادن يک دستور به کودک ، او فعاليت قبلي اش را تمام کرده باشد.
• نزديک کودک برويد ، توجه او را جلب کنيد و به او بگوييد که دقيقاً چه کاري بايد انجام دهد.
• کودک را براي اطاعت از آنچه خواسته ايد تشويق کنيد.
• وقتي کودک نافرماني مي کند سريعاً وارد عمل شويد.
• اول پيامد منطقي را به کار بگيريد. اگر موثر نبود از گوشه خلوت ” زمان آرام ( سکوت ) ” يا اتاق خلوت کمک بگيريد تا بتوانيد از دستورهاي خودتان پشتيباني نماييد.
• در زمان مناسب کودک را به فعاليت قبلي برگردانيد و به خاطر رفتار خويش از او تشکر کنيد.

       منبع : اصول و روشهای کاربردی در فرزند پروری